Belçika’da arabulucu Senatör Johan Vande Lanotte’nün özellikle devlet reformunun ele alındığı müzakere masasında partilere sunduğu teklife iki partinin ‘hayır’ cevabı vermesi ülkedeki politik zıtlaşmayı tekrar göz önüne serdi. Bunun üzerine Kral’a istifasını sunan Vande Lanotte hala resmi bir cevap bekliyor. Kral nihai cevabını hafta başına saklıyor ancak bu esnada birçok senaryo ve yeni çağrılar ülkenin gündemini oluşturmaya devam ediyor. Ancak kimse ülkedeki politik zıtlaşmanın nasıl çözülebileceğini bilmiyor.
Hollanda’nın Batı Avrupa’da 1977’de eline aldığı hükümet kuramama rekorunu Belçika kırdı. Seçimlerin üzerinden 211 gün geçmesine rağmen yeni bir federal hükümet kurulamadı. Oysa geçtiğimiz haftalar ve günlerde Kral II Albert tarafından arabulucu olarak görevlendirilen Senatör Johan Vande Lanotte’nün devlet reformu, Brüksel bölgesi belediyeler seçim bölgesi sorunu (BHV) gibi unsurların yer aldığı ‘mutabakat teklifi’nin yedi müzakereci parti tarafından kabul görmesine neredeyse kesin gözüyle bakılıyordu. Teklifin kabul edilmesi halinde ise aylar sonrasında yedi müzakereci parti Flaman ve Frankofon Hıristiyan Demokratlar (CD&V ve cdH), Sosyalistler (sp.a ve PS), Yeşiller (Groen! ve Ecolo) ve Yeni Flaman İttifakı (N-VA) parti temsilcilerini tekrar aynı masada toplaması bekleniyordu. Hatta bu durumun gerçekleşmesi halinde yeni bir hükümetin kurulmasının sadece birkaç hafta alacağı görüşü yaygındı. Ancak beklenen olmadı. Neredeyse tüm partiler “evet ama…” veya “hayır ancak…” gibi algılanabilecek cevaplarla Vande Lanotte’ye dönünce Belçika federal politika alanındaki zıtlaşma tekrar ortaya çıkmış oldu. Zira resmi olarak ‘evet’ diyen partiler PS, cdH, ecolo, Groen! ve sp.a bile teklifte önemli ve temel değişikliklerin yapılması gerektiğini savunuyor. Açıkça ‘hayır’ diyen CD&V ve N-VA partileri ise temel değişikliklerin yapılmaması halinde teklifin ileriki müzakerelerde temel alınamayacağını ve yedili görüşmelerin başlayamayacağı sinyalini verdi.
Bölgelere yetki alanı aktarımı, Brüksel civarı belediyeler seçim bölgesi sorunu (BHV), Brüksel bölgesinin yeniden finanse edilmesi ve Finans Etme Yasası değişiklikleri mevzularına çözümler içeren altmış sayfalık teklifte ülkenin hem Flamanca hem de Fransızca konuşan politikacılara hitap eden birçok unsurun bulunduğu hususunda herkes hemfikir. Ancak en büyük Flaman partiler CD&V ve N-VA’ya hitap eden bölgelere mali özerklik ve Brüksel civarı belediyeler seçim bölgesinin (BHV) ayrımı gibi mevzular özellikle PS, Ecolo ve cdH partilerinden ‘kabul’ görmüyor. Öte yandan özellikle Fransızca konuşan partiler için önemli olan ve Vande Lanotte’nün uzlaştırıcı bir teklif sunmaya çalıştığı Brüksel’in yanı sıra bölgelere yetki alanı aktarımı gibi konularda Flaman liderlerin ciddi tepkisi söz konusu. Bu tepkiler sadece resmi bildirilerle kalmayıp basın ve medyaya taşınmış durumda. Vande Lanotte’nün yaklaşık iki buçuk aydır üstlendiği görev süresi esnasında gelen sükûnet ortamı da yerini politik savaşa bıraktı. Daha önceden bir ‘uzlaşma mümkün olduğu’ sürece görevine devam etmek istediğini ifade eden Vande Lanotte’nün Kral’a istifasını sunması ise bazı kesimlerce ‘şaşkınlık verici’ olarak algılandı.
İstifası sonrasında bir basın toplantısı düzenleyen Vande Lanotte hayal kırıklığını gizlemeyerek ‘hayır’ diyen partilere atıfta bulunarak “Bir atı suya götürebilirsiniz ancak suyu içmesini sağlayamazsınız” şeklindeki İngiliz atasözünü hatırlattı. Arabulucu Kral’a istifasını sundu ancak istifasına henüz resmi bir cevap verilmedi. Nihai kararı Kral pazartesine erteleyerek kafaların karışmasına sebep oldu. Çünkü şu an neredeyse kimse ülkenin girdiği politik çıkmazdan nasıl çıkacağını kestiremiyor.
ÇEŞİTLİ SENARYOLAR VE ÇAĞRILAR
Belçika Kral’ı II Albert’in Vande Lanotte’nün istifasına hemen cevap vermemesi ülkede çeşitli spekülasyonlar ve çağrıların oluşmasına yol açtı. Birçok müzakereci parti Vande Lanotte’nün görevini tekrar üstlenerek devam ettirmesinden yana görüş belirtti. Teklife ‘hayır ancak’ cevabı veren CD&V de bu çağrıya destek verenlerden. Öte yandan devlet reformu mevzularını ele alan partilerin değişmesi gerektiğini savunan seçim galiplerinden PS lideri Elio Di Rupo böylece seçimlerden sonra senaryo dışında kalan liberallere el uzatmış oldu. Fransızca konuşan tarafta MR’in müzakerelere katılmak için adeta can attığı biliniyor ancak Flaman tarafında hükümetten çekildiğini ifade ederek erken seçimlerin düzenlenmesine yol açan Open VLD pek hevesli görünmüyor. Open VLD önce PS ve N-VA’nın daha yakın bir çizgide buluşmaları gerektiği görüşünde.
Kral’ın da bu çerçevede tercih edebileceği çeşitli seçenekleri var. Onlardan bazıları şöyle: Vande Lanotte’nün istifasını kabul etmeyerek görevine ‘teklifte birkaç değişiklik yaparak’ devam etmesini istemesi, başka bir arabulucu tayin etmesi, Bart De Wever veya Elio Di Rupo’yu ayrı ayrı veya birlikte görevlendirmesi veya yeni bir geçici hükümetin kurulması. Bu son seçenek çok tercih edilen bir seçenek değil. Çünkü ülkenin bulunduğu politik kriz durumu 2007’de de gerçekleşmiş ve o zaman geçici bir hükümet ile çözülmeye çalışılmıştı. Bunun neticesinde Nisan 2010 tarihine kadar zıtlaşmaların var olduğu bir hükümet ile bazı problemler ele alınmaya çalışılmış ancak birçok konuda netice alınamamıştı. Özellikle N-VA, CD&V ve Open VLD partilerinin bu durumu tercih etmedikleri biliniyor.
