İnsanlar kanseri önlemeye gelince tutarsızlar. Örneğin, ben sık sık popüler test olan mamografinin göğüs kanserini önlemede verimsiz ve yanıltıcı bir prosedür olduğunu ve milyonlarca Amerikalı’nın hayatını kurtaracak bir test olan kolonoskopiyi ise yaptırmadıklarını yazdım.
Kolon kanseri nadir görülen bir hastalık değildir. Aksine, Kanada ve Amerika Birleşik Devletleri’nde kanser yüzünden ölümlerde ikinci sırada yer alır. Ancak bu kanser türünün bu kadar ölümcül olmaması gerekir. Çünkü kolon kanseri tümörü bir gecede gelişmez. Kolon kanseri, normalde kalın bağırsakta yumuşak et benzeri Polip’in oluşmasıyla başlar.
Polip Nedir?
Bağırsakların iç tabakasını saran hücrelerden kök alan ve bağırsak boşluğuna doğru çıkıntı yaparak büyüyen anormal oluşumlardır. Bazı polipler bir sap kısmına sahipken, diğerleri geniş tabanlıdır. Polip yıllarca kötü huylu tümör olmayarak kalabilir, ancak aynı zamanda öldüren bir tümöre de dönüşebilir.
Araştırmalar, 50 yaşın üzerindeki her üç kişiden birinin polip geliştirmekte olduğunu göstermektedir. Polipin alınması ile hastalık önlenebilir.
Yüzeyde, tedavi basit gibi görünüyor: polip alınır ve bu sayede kanserden ölmezsiniz. Üstelik eminim herkes burnunda olan potansiyel bir polipi çıkarmak için hızlı hareket edecektir. Ne yazık ki, bağırsak utanç verici bir bölgedir. Bunun yanı sıra, hastalar bağırsakları temizlemek için bol miktarda su içmekten ve müshil kullanmaktan ve prosedürün sancılı olmasından şikayet ederler.
Bu genelde abartılır. Ben, yıllarca herhangi bir sakinleştirici almaksızın düzenli kolonoskopi yaptırdım. Acı veren bir prosedür değildi. Bağırsaktaki metastatik kanserden ölmek ile kıyaslandığında kolonoskopinin verdiği geçici rahatsızlık çok önemsiz kalır.
Seçenekler
Kolonoskopi yaptırmaya cesaret edemeyenler için, bir alternatif daha var: kanserin çoğunlukla yer aldığı alt kalın bağırsağını inceleyen sigmoidoskopi ile birlikte, dışkıda kanı bulan Gaitada Gizli Kan Testi (FOBT) yaptırılabilir.
FOBT daha az pahalı olduğu gibi dünyanın pek çok yerinde kullanılan bir ev testidir. Kan tespit edilirse, o zaman bir kolonoskopi ile takip etmek zorunludur.
Peki bu testler ne kadar doğru? FOBT, tamamen etkili teşhis aracı değildir. Polip erken evrede kanama yapmayabilir ya da test yapıldığında kanama olmayabilir. Ayrıca belli gıdalar, ilaçlar veya C vitamini yüzünden kanama görülmesi yanlış teşhis konmasına sebep olabilir.
Kolonoskopinin polipi yüzde 4 ihtimalle tespit edemediğine inanılıyor. Bu genellikle bağırsağın hatalı hazırlanmasından kaynaklanmaktadır. Sonuçta doktorun dışkı içeren bağırsakta polipi tespit edebilmesi imkansızdır.
Ancak yine de, herşey tecrübeye bağlıdır. Doktor ne kadar deneyimli ise, polipi bulma ihtimali de yüksektir. Ve asla unutmayın, bir polip varsa ve eğer kolonoskopi yapılmazsa, kaçırma oranı yüzde 100’dür.
Hasta Paradoksu
Kanada’nın farklı bölgelerindeki tespitler çok şaşırtıcı. Örneğin, Kanada Kanser İle Mücadele Ortaklığı’nın hazırladığı bir rapora göre kolonoskopi yaptırma oranı Manitoba’da yüzde 60 iken Quebec’de yüzde 28.3 olarak tespit edilmiştir.
ABD’de 50 yaş üzerindeki insanların yüzde 60’ı kolonoskopi yaptırmamıştır. Bu sonuçlar insanlar ve hükümetler arasındaki düşüncenin tamamen tutarsız olduğunu göstermektedir.
Temelde, meme kanserini erken tespit edemeyen mamogram üzerine milyonlarca dolar israf ediliyor, yanlış pozitif teşhis zaman kaybı ve muazzam endişeye neden oluyor. Oysa erken teşhis konabilecek ve binlerce hayat kurtarılabilecekken, birçok insan kolon kanserinden ölüyor.
Bir keresinde, asla kolonoskopi yaptırmayacağını söyleyen bir arkadaşım vardı. Sonra, kolon kanseri teşhisi kondu ve ölmeden önce sahte tedaviler üzerine tam 200.000 dolar harcadı.
Makaleyi yazan: Dr. Gifford-Jones (Toronto’da medikal muhabir; websitesi: DocGiff.com)
