Romanlar Yeni Bir Kentsel Dönüşüm Faciası İle Karşı Karşıya mı?

Akdeniz Roman Dernekleri Başkanı Ali Daylam Turgutreis’te yapılması planlanan kentsel dönüşüm projesinin geri dönüşü olmayan bir felaket olabileceğini söyledi. (Fotoğraf kolajı: Epochtimes TR)

Mersin  Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü tarafından Turgutreis Mahallesi’ne ait imar değişiklik planlarının askıya çıkması ve ilan tabelasının Turgutreis mahallesine dikilmesinin ardından bu bölgede planlanan kentsel dönüşüm projesi tekrar gündeme geldi. Akdeniz Roman Dernekleri Başkanı Ali Daylam bu projenin bir kentsel dönüşüm projesi değil fakat geri dönüşü olmayan bir felaket olacağı görüşünde.

Yaklaşık 1.500 kişilik bir Roman nüfusunun yaşadığı Mersin’in Akdeniz İlçesi’ne bağlı Turgutreis Mahallesi’nin Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile riskli alan ilan edilmesi ve bu bölgede kentsel dönüşüm gerçekleştirileceği bilgisi Romanlar arasında büyük endişe yaratmıştı. Yapılması planlanan kentsel dönüşüm projesinin, İstanbul Sulukule ve Samsun Yüz Evler mahallelerinde olduğu gibi Romanları yerlerinden edeceği ve kültürlerini ve yaşam tarzlarını yok edeceği endişeleri baş göstermişti.

Bu gelişmenin ardından Akdeniz Belediyesi tarafından ön çalışmaları yapılan Riskli Alana İlişkin 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı Değişikliği ve 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı Değişikliği Çevre Şehircilik ve İklim Bakanlığı tarafından geçtiğimiz günlerde onaylandı. Bu değişiklik planlarına ait plan paftaları ve plan açıklama raporları 21.07.2022 tarihinde Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü Hizmet Binası İlan Panosunda ve kurumsal internet adresinde 1 ay süreyle yayınlanmak üzere askıya çıkarıldı. Turgutreis mahallesine de konu ile ilgili ilan tabelası yerleştirildi.

Şu anda Turgutreis Mahallesi’nde yaşayan Romanlar büyük endişe içerisindeler. Bu endişelerin kaynağı olan sebepler ise çok çeşitli. Bu konuda Romanlar arasındaki en büyük endişe, hala bir arada yaşama kültürlerini sürdüren Romanların mevcut yaşam tarzlarına uygun bir kentsel dönüşüm yapılmayacağı ve kendilerine kentsel dönüşüm projesi kapsamında geri ödeme çıkarılacağı.

Turgutreis Mahallesi nasıl riskli alan ilan edildi?

Turgutreis Mahallesi’nin GMK Bulvarı, İstiklal Caddesi ve Cengiz Topel Caddesi arasında kalan kuzey kısmında Akdeniz Belediyesi tarafından yapılan analiz çalışmaları sonucunda ortaya çıkan teknik rapor, bu bölgenin riskli alan ilan edilmesi için bir temel oluşturuyor. Bir alanın riskli bölge olarak ilan edilebilmesi için bölgenin %65’nin ya ruhsatsız ya da imar mevzuatına aykırı yapılardan oluşması gerekiyor. Akdeniz Belediyesinin hazırladığı teknik rapor doğrultusunda Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından sınırları çizilen bölgede toplam 172 yapı bulunuyor. Teknik raporda bu yapıların %83’üne tekabül eden 149 binanın ruhsatsız olduğu ve  %86,12’si ise yapı durumu orta olarak nitelendirilen binalardan oluştuğu ifade ediliyor.  

Mersin Turgutreis Mahallesin’nde iskli alan ilan edilen bölge (Referans: Akdeniz Belediyesi)

Kültüre Uygun Olmayan Yapılaşma

Turgutreis mahallesinin mevcut durumunda yapılaşma genel olarak bir, iki veya üç katlı evlerden oluşuyor. Yine atfedilen raporda 1-2 katlı bina sayısının &76,87 oranına tekabül eden 132 adet olduğu belirtiliyor. 3-4 katlı bina sayısı ise 38 adet ve bu rakam da %21,96’ya tekabül ediyor. Bu alandaki toplam bağımsız konut sayısı ise 402 adet. Yeni projede ise yeşil alanlar, parklar, park alanları ve sosyal donatılar da işin içine girince konutlar için kullanılacak alanlar oldukça daralıyor. Bu yüzden artık pek çoğumuza uzak olan ama Romanların on yıllardır sürdürdüğü mahalle kültürüne aykırı 6, 7 ve 8 katlı binalar ortaya çıkıyor. Projede yeni üretilecek konut sayısı ise değişmiyor. Sadece ticari dükkan sayısında 46 adetlik bir artış var. Projede anlamlı miktarda bir ekonomik değer yaratılamadığı için de Romanlara bu evleri geri ödeme karşılığında tahsis edecekleri aşikar. 

Romanlar genellikle iki veya üç katlı ve aynı verandaya bakan binalarda oturuyorlar. Bu binalarda 6 haneye kadar ev olabiliyor ve bazen bir hanenin içerisinden birden fazla aile de yaşayabiliyor.  Bu verandalarda ve hatta sokaktaki köşe başlarında konu komşu beraberce oturup sohbet edip hayatlarını paylaşıp, sohbet ediyorlar. Bu alanlarda beraberce gülüp, eğleniyorlar. Yaşam şekilleri çok uzun bir zamandır böyle devam ediyor.

Geri ödemeler Romanlar için büyük sorun

Romanların bu kentsel dönüşüm projesinde karşı karşıya kaldıkları diğer büyük bir zorluk ise kendilerine çıkartılabilecek olan geri ödemeler. Turgutreis Mahallesi’nde Romanların %95’i kayıt dışı ya da marjinal diyebileceğimiz işerde çalışıyor. Özellikle pandemi ve ekonomik krizle değişen günümüz şartlarında ve pahalılaşan hayat şartlarında gelirleri çok düşen Romanların bu ödemeleri yapması çok zor görünüyor. Bu durumda da karşılarındaki seçenek hisselerini satıp neredeyse yüzyıldan fazla zamandır yaşadıkları yeri terk etmek ve bugüne kadar sürdürdükleri kültürlerinden koparak dağılmak olarak ortaya çıkıyor.

Daylam; “Kentsel dönüşüm değil geri dönüşü olmayan bir felaket olur.”

Akdeniz Roman Dernekleri Federasyonu Başkanı Ali Daylam konu ile ilgili olarak gazetemize verdiği demeçte bu projenin çok ciddi sonuçları olabileceğini ve Mersin’de yüzyıldan fazla bir süredir Turgutreis Mahallesi’nde sürdürülmekte olan Roman kültürünü yok edebileceğini ifade etti. Daha önce Sulukule ve Samsun Yüz Evler’de yapılan kentsel dönüşüm örneklerinde bunu yaşadıklarını ifade eden Daylam, “Bu yerlerde hem Roman kültürü yok edildi hem de insanlar evsiz ve sefalet içerisinde yaşamaya terk edildiler. Turgutreis’teki duruma baktığımız zaman, Sulukule ve Yüz Evler’deki Romanların durumu ile aynı durumda olduklarını görüyoruz. Biz Romanlar apartmanlarda yaşamaya alışık değiliz, kültürümüzü mahallemizde sürdürdüğümüz yaşam biçimi ile koruyoruz. Yaptığımız işler ve çalıştığımız bölge de mahallemiz ile büyük bir ilişki içerisinde. Düşünsenize bazı aileler sokakta atık topluyor. Bazı Romanlar müzisyenlik yapıyor ve eve sabaha karşı geliyor. Lağım işleri yapan Romanlar var. Bu insanlar nasıl apartman dairesinde oturacak. Buralarda nasıl yaşayacaklar?”

Bu proje Romanların Turgutreis’ten tahliye projesi olur

Daylam açıklamasının devamında kentsel dönüşüm sonucu Romanlara çıkartılabilecek olan geri ödemelere de değindi. Daylam bu konu ile ilgili olarak şu ifadelerde bulundu; “Mahallede yaşayan Romanların doğacak olan geri ödeme miktarlarını ödemeleri de mümkün değil. Sabahları bir mahalleye gelin de görün. Sabahları Mersin Büyükşehir Belediyesi mahallede çorba dağıtıyor. İnsanların nasıl sıra olduklarını görün. İnsanlar yarın ne yapacağız diye düşünerek yaşıyor. Bu iş oldubittiye getirilirse Romanlar için bir facia olur. Romanlara çıkarılacak olan gri ödeme Romanları dolaylı olarak Turgutreis’ten sürmek demektir. Görünen tabloda ortadayken, bundan başka bir şey olması beklenemez. Sayın Gültak’a bu durumu daha önceden belirtmiştik ve kendisi bize ‘Eğer orada bir mağduriyet yaratılacak olursa, oraya hiç dokunmam’ demişti. Ama mevcut plana bakılırsa bu Romanların Turgutreis’ten tahliye projesi.”

Yorumlar kapalı, ancak trackbacks Ve pingback'ler açık.