Türk Tabipleri Birliği (TTB) bir bilgi notu paylaştı. Orman yangınlarının halk sağlığını ve kamu sağlık hizmetlerinin sürekliliğini tehdit ettiğini söyledi.
Türk Tabipleri Birliği (TTB) orman yangınlarının yalnızca çevresel felaketler değil, aynı zamanda halk sağlığını ve kamu sağlık hizmetlerinin sürekliliğini tehdit eden, çok boyutlu kriz alanları olduğunu belirtti.
TTB orman yangınlarının sağlığa etkileri üzerine bir bilgi notu paylaştı. Bilgi notu İzmir, Manisa ve Muğla illerinde Haziran 2025 boyunca süren orman yangınlarına değinerek başlıyor. Açıklamada “Yangınlar sadece doğayı, ekosistemleri değil; bunların bir parçası olan insanın sağlığını, barınmayı, işçi güvenliğini tehdit eden bir halk sağlığı krizine dönüşmüştür. İzmir’de sadece son 48 saatte 227 yangın bildirilmiş, Bornova’da 455, Aliağa’da ise 175 konut tahliye edilmiştir” ifadeleri kullanıldı. Yapılan açıklamada;
Orman yangınları yalnızca felaketler değil, aynı zamanda halk uzmanları ve kamu sağlıklarının sürekliliğini tehdit eden, çok boyutlu kriz alanlarıdır. Bu nedenle yalnızca yanma işleminin söndürülmesine değil, aynı zamanda riskin azaltılmasına ve zararın giderilmesine yönelik iyileştirmeye odaklanan bütüncül bir tedaviye ihtiyaç duyulmaktadır.
“Direkt insan sağlığına olumsuz etkileri azımsanamayacak düzeydedir”
Yangınlarda koruyucu sağlık hizmetleri ve koruyucu ekipmanın hayati önemi vurgulanıyor. Yangın dumanı; karbonmonoksit, azot oksitler, organik atıklar ve en önemlisi ince hastalıklı madde (PM2.5) gibi depo kimyasallar içerir. Duman, ahşap ve diğer organik maddeler yandığında oluşan gazların ve ince parçacık gruplarının karışımından oluşur. Dumandan kaynaklanan en büyük sağlık sorunu ince parçacıklardır. Bazı mikroskobik parçacıklar akciğerlere nüfuz edebilir. Bu parçacıklar saç telinin 1/30’u kadar küçüktür. Akciğerlere ve hatta kana karışabilir. Gözlerde yanmadan, burun akıntısından, ağır ve kalıcı kalp ve akciğer hastalıklarına kadar çeşitli sağlık sorunlarına neden olabilir. Bu nedenle sadece yanıcı olması dışında direkt insan sağlığına olumsuz etkileri azımsanamayacak düzeydedir.
Korunma Önerileri
Riskli Gruplar:
KOAH, astım, kalp hastalığı gibi kronik hastalık, 65 yaş üzeri bireyler, 5 yaş altı çocuklar, açık havada çalışanlar (itfaiyeci, tarım işçileri, orman işçileri) öncelikle risk altındadır.
Kapalı ortamlarda pencereler kapalı tutulmalı, mümkünse hava temizleyici sistemler kullanılmalıdır. Tahliye uyarılarına uyulmalıdır. Yetkililerin yönlendirmeleri dikkate alınmalıdır. Kronik hastalıklar için ilaç stoku hazır tutulmalıdır.
Korunma önerileri için maske kullanımı:
Yangın alanlarında N95 ve üstü (P100, FFP3) koruyucular kullanılmalıdır. Bez ya da cerrahi maskeler etkisizdir. Olay yerine özgü tehlikeler, üst düzey profesyoneller dışında herkes tarafından bilinemeyeceğinden; her ne kadar istekli-gönüllü-motive yardımseverler müdahale etmek isteseler de durumun, çok fazla sayıda kişinin riskli bir işe girişmesine dönüşebileceği ve sağlık sorunları, can kayıpları yaşanabileceği unutulmamalıdır.
Yangına müdahale eden kişilerin müdahale sırasında kullanmaları gereken kişisel koruyucu donanımları aşağıdaki bileşenlerden oluşmalıdır:
Yangın elbisesi: Vücudu, kol ve bacakları ısıya, kesilmelere, sıyrıklara ve darbelere karşı korurken; bazı kimyasallara karşı da sınırlı bir koruma sağlamalı.
Kask ve koruyucu başlık: Başı, kulak ve yüzü vurmalar, çarpmalar ve sıcak suyun neden olacağı yaralanmalara karşı korumalı.
Çizme, eldiven: Ayakları ve elleri darbelere, sivri cisimlerin batmasına, saçılmış kimyasal maddelere, sıvıların etkilerine, yanıklara ve çarpmalara karşı korumalıdır.
Temiz hava solunum cihazları ya da duman maskesi: Solunum sistemini zehirli gaz ve yanma ürünlerine karşı korumalı.
Hem yangının söndürülmesi sırasında hem de kazazedelerin aranması ve kurtarılması faaliyetinde doğru ve uygun solunum koruyucu donanım; akciğerlerimizin ısı, duman ve zehirli gazlardan etkilenmemesi, solunum yollarımızın korunması, ısının yüz bölgesine verebileceği hasarı azaltması, uçan cisimlerin yüz ve göz bölgesine zarar vermesini engellemek için kullanılır.
Yangının Sebep Olduğu Sağlık Sorunları
Solunum sistemi: Yangın dumanına uzun süre ya da yoğun maruz kalma; oksidatif stres, lokal ve sistemik inflamasyon, hava yolu epitelinin bozulması yoluyla akciğer hasarına neden olabilmektedir. Yine astım ve KOAH ataklarını, bronşit, zatürre ve akut solunum sıkıntısı gibi tabloları tetikleyebilmektedir. Özellikle yaşlılar, çocuklar ve solunum hastalığı olan bireylerde bu nedenlerle acil servis başvuruları artmaktadır.
Kalp-damar sistemi: PM2.5 maruziyeti; kalp krizi, inme ve ani ölüm riskini artırabilmektedir. Kronik hastalığı olanlar için yangın dumanı, doğrudan hayatı tehdit eder. Kısa süreli yoğun maruz kalmalar; hastaneye yatış ve akut koroner sendrom dahil olmak üzere önemli kardiyovasküler sonuçlar ve hatta ölüme yol açabilmektedir.
Sinir ve bağışıklık sistemi: Orman yangını dumanı tüm gezegeni ve canlı yaşamının sağlığını etkilemekte ve her yıl durum daha da kötüleşmektedir. Yangın dumanının mutajenik, kanserojen ve diğer uzun vadeli etkileri olabilmektedir. Yapılan deneyler uzun süreli duman maruziyetinin DNA hasarı ve bağışıklık sistemi değişikliklerine yol açtığını göstermiştir.
Yangınlara Karşı Bireysel Sorumluluklar
Yangınlara karşı bireysel sorumluluklar kapsamında; ateşli ve kıvılcım üreten ekipmanların kullanımına yönelik bilinçlendirme, ormanlık alanlarda sigara içilmemesi, cam ve yanıcı madde atıklarının doğaya bırakılmaması gibi önlemlerin yaygınlaştırılması hayati öneme sahiptir. Ancak bireysel alınacak önlemlerin yanı sıra kamusal sorumluluklar çerçevesi de önem arz etmektedir. Yangın riski yüksek bölgelerde periyodik saha taramalarının yapılması, enerji iletim hatları ve yol kenarlarının düzenli olarak temizlenmesi sağlanmalıdır. Tüm bu sürecin afet öncesi, sırası ve sonrasını kapsayan bir planlama ile yürütülmesi; erken uyarı sistemlerinin kurulması, geçici sağlık ve barınma merkezlerinin hızla devreye alınabilmesi, yangına müdahale eden personele tam koruyucu donanım sağlanması ve yaban hayatı dahil tüm canlılar için kurtarma ve rehabilitasyon mekanizmalarının önceden yapılandırılması gerekmektedir.
Sonuç olarak orman yangınları yalnızca çevresel etkileri ile ele alınamayacak ciddi halk sağlığı krizleridir. Yangın dumanı, hem akut hem de uzun vadeli etkileriyle halk sağlığı politikalarının öncelikli konusudur. Yetkililerin yangın anı ve sonrası için olası sağlık sorunları ve acil müdahale çalışmalarında ciddiyetle gerekli önlemleri alması; tüm sağlık örgütleri ve müdahale ekipleriyle koordine olması yaşanan afetin boyutları ve başta insan olmak üzere tüm canlı yaşamını korumak ve sağaltmak için hayatidir.
Yorumlar kapalı, ancak trackbacks Ve pingback'ler açık.