Kıbrıs Barış Harekatı’nın 46.Yıl Dönümü

20 Temmuz 1974’te Başbakan Bülent Ecevit’in liderliğinde Türk Silahlı Kuvvetleri’nin “Ayşe tatile çıksın” parolasıyla tarihe geçen Kıbrıs Barış Harekatı…

Türk Silahlı Kuvvetleri’nden 498 şehit, Kıbrıs Türk tarafından ise 70’i mücahit, 270 kişinin can verdiği harekatın 46. yıl dönümü.

46 yıl önce Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından Kıbrıs Adası’nda Türklerin uğradığı baskı ve zulmü ortadan kaldırmak için başlatılan bir barış harekatıdır. Bülent Ecevit’in “İnsanlığa ve barışa büyük bir hizmette bulunmuş olacağımıza inanıyoruz. Öyle umarım ki kuvvetlerimize ateş açılmaz ve kanlı bir çatışmaya yol açılmaz. Biz aslında savaş için değil barış için ve yalnız Türklere değil Rumlara da barış getirmek için adaya gidiyoruz” açıklamasıyla başlamıştır.

Kıbrıs, 1571’de Osmanlı Devleti tarafından fethedildi. 300 yıldan uzun süre Osmanlı toprağı oldu. Ancak 93 Harbi’nde Osmanlı’nın Ruslara yenilmesiyle her şey değişti.

İngiltere’nin desteğini almak isteyen Osmanlı, 1878’de Berlin Antlaşması’nı imzaladı. Bu antlaşmaya göre ada toprağı Osmanlı’da kalacak ancak idari kontrol İngiltere’de olacaktı.

Osmanlı, I. Dünya Savaşı’nda İngiltere ve müttefiklerine karşı Almanya’nın yanında yer aldı. Yenilgi, Kıbrıs’ı da etkiledi. İngiltere, 5 Kasım 1914’te adayı ilhak ettiğini açıkladı. Savaş sonunda yapılan Lozan Barış Antlaşması’yla tamamen İngilizlerin kontrolüne geçti.

Adada 1974 harekatına giden sürecin ilk adımları 50’li yıllarda atıldı. Rumlar, Yunanistan’a katılmak için birtakım faaliyetlere girişince Türkiye meseleye dahil olmak durumunda kaldı. Adada iki toplumlu bir devletin kurulması için harekete geçildi.

1959 yılında Zürih ve Londra anlaşmalarıyla adada Türk ve Rum halkının eşitliğine dayalı bir Kıbrıs Cumhuriyeti kurulmuştu. Ancak Rumların kurduğu silahlı gruplar 1963 yılından itibaren Kıbrıs Türklerini, ülke yönetiminden çıkardı.

15 Temmuz 1974’te Kıbrıs’ta Rumlar tarafından askeri darbe gerçekleşti. Bu yaşanan darbe hareketi üzerine garantör ülke olan Türkiye diğer bir garantör ülke olan Birleşik Krallık ile bir görüşme yapıldı. Ortak sonuca ulaşamayan iki ülke sonucunda Türkiye, Kıbrıs’a bir harekat başlattı. 

20 Temmuz 1974 yılında Türk Ordusu’na bağlı birlikler Lefkoşa-Hamitköy-Gönyeli ve Pınarbaşı bölgelerine hava indirme harekatı ile Barış Harekatını başlattı.

Adaya yalnızca havadan asker indirilmedi, Türk Ordusu dört bir koldan taarruza geçti. Gemiler de denizden çıkartma yaptı. Aynı zamanda Rum mevzileri jetlerle havadan bombalandı.

Harekat haberi Kıbrıslı Türkler tarafından sevinçle karşılandı. Gece boyunca süren çatışmaların ardından Türk ordusu, Rumların direnişini kırmayı başardı. Müdahale başarılı olsa da sorun tam olarak çözülemedi. Çünkü Türk köylerinde Rumların baskısı artarak sürmekteydi.

“Kıbrıs Barış Harekatı” adı verilen operasyon, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) kararına uyarak 22 Temmuz saat 17:00’da sonlandırıldı. 

BM Güvenlik Konseyi’nin kararına göre Türkiye, Yunanistan ve İngiltere bir araya gelerek Kıbrıs sorununun çözümü için görüşmelere başladı.

Cenevre’deki görüşmelerden bir sonuca bağlanamayınca dönemin başbakanı Bülent Ecevit, dönemin Dışişleri Bakanı Turan Güneş’e ”Ayşe Tatile Çıksın” parolasını iletti. Ayşe, Dışişleri Bakanı Turan Güneş’in kızıydı ama bu konuşmanın Ayşe’yle ilgisi yoktu. 14 Ağustos 1974 günü saat sabah 04:30’da Kıbrıs’taki Türk birlikleri harekete geçti. Türk ordusu, ikinci harekatta kısa sürede başarıya ulaştı.

15 Ağustos 1974’te Kıbrıs’ın yüzde 38’i ele geçirildi. Rum kuvvetleri bu gelişmeyle beraber geri çekilmek zorunda kaldı. Bölgede yaşayan Türk halkının güvenliği bu kez tamamen sağlandı.

13 Şubat 1975 yılında Kıbrıs Türk Federe Devleti kuruldu. 15 Kasım 1983 tarihinde de Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin kuruluşu dünyaya ilan edildi. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin ilk Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş oldu.