Soğanın birçok hastalıklara karşı kullanılması ihtiva ettiği bazı etkili maddelerden ileri gelmektedir. Mesela taşıdığı sulfosid sebebiyle antibiotik etkiye sahiptir.
Soğan eski çağlardan beri gıda olarak kullanılan şifalı bir bitkidir. Binlerce yıl önce taşlara yazılan yazılardan fevkalade yararlı olduğunu görüyoruz. Soğanın halk hekimliğinde kullanılması binlerce yıllık tecrübeye dayanır. Bunlar papirüs kağıtlarına veya taşlara yazılarak ifade edilmiştir. Soğanın birçok hastalıklara karşı kullanılması ihtiva ettiği bazı etkili maddelerden ileri gelmektedir. Mesela taşıdığı sulfosid sebebiyle antibiotik etkiye sahiptir.
Soğanın, halk hekimliğinde uzun süre kullanılan ve bilimsel olarak da kliniklerde etkisi tesbit edilen iki önemli tedavi edici özelliği vardır.
Kalbi güçlendirir, dolaşım bozukluğunu giderir: Soğan suyu kalbi güçlendirmektedir. Ayrıca kan basıncını (tansiyonu) düşürücü etkiye sahiptir. Kan yapımına yardımcı olur ve ağır kansızlık vakalarını ortadan kaldırır. Kan temizleyici etkisi yanında kalp çarpıntısını giderir. Kalp hastalıklarının belki de başında kalp enfarktüsü gelmektedir. Bu şifalı bitki kalbimizi enfarktüse karşı da korumaktadır. Koruma mekanizması şöyledir:
*İhtiva ettiği flavonoid etkisiyle damarları genişletir, yüksek tansiyonu düşürür.
*Kanı sulandırır.
*Kolesterolü düşürür.
*Taşıdığı esterler kanın pıhtılaşmasını önler.
Bunun için soğan ya muntazam ve sürekli olmak üzere çiğ yenmeli veyahut da günde üç defa yemeklerden önce birer çorba kaşığı soğan suyu içilmelidir.
Soğanın daha çok pişik yönden destek olması gibi faydaları sebebiyle birçok psikosomatik hastalıkta önemli tesiri olduğu düşünülmektedir. Bu tesir aşırı endişeyi ortadan kaldırmasından veyahut da stresi yok etmesinden ileri gelmektedir. Bunun için soğan düzenli ve sürekli olarak çiğ yenmelidir.
Bu iki önemli etkisi yanında soğan, daha birçok hastalıkların tedavisinde veya korunmasında kullanılmaktadır. Bunlara kısaca değinelim:
*Burun kanamalarını durdurmak amacıyla soğan yumrusu ikiye kesilir yarısı burnun önüne bağlanır.
*Soğan mide mukozasındaki bezlerin salgısına uyarıcı etki yaptığı için iştah açma özelliğine sahiptir. Bu sebeple iştahsızların salatada veya çiğ olarak bol soğan yemeleri gerekir.
*Çocuklarda bağırsak parazitlerini dökmek üzere aç karnına günde üç defa yemeklerden önce birer tatlı kaşığı soğan suyu içilmelidir.
*Karın sancılarına ve mide kanamalarına karşı çok ince doğranmış soğan süt içerisinde kaynatılarak içilir. Dibinde toplanan soğanlar ise yenir.
*Mide ve bağırsaklarda gaz oluşumuna, ayrıca mide boğaz yanmasına karşı ince doğranmış soğan ekmekle yenir.
*Ayak, bacak, karın, göğüs ve ellerdeki şişmelere karşı günde üç defa yemeklerden önce birer çorba kaşığı soğan suyu içilir.
*Boğaz iltihabı (Iarenjit)’in tedavisi, sesin güzelleştirilmesi, sinirsel rahatsızlıkların tedavisi, öksürüğe, bronşit ve boğaz ağrısına karşı en iyi ilaç soğan suyunun balla karıştırılarak yenmesidir. Bu maksatla hazırlanan macundan günde üç çorba kaşığı yenmelidir.
*Nasırları yok etmek için, sirke içerisinde kaynatılan soğan, nasır üzerine konarak bağlanır ve bu işlem birkaç kez tekrarlanır.
*Balgam çıkarmak amacıyla soğan yağ içerisinde çıtırdayacak kadar pişirilir, mümkün olduğu kadar sıcak halde göğüs üzerine sürülerek ovulur. Böylece kolayca balgam çıkarılması sağlanır.
*Çıbanları olgunlaştırmak için soğan yumrusunu oluşturan yapraklar haşlanarak çıban üzene konur.
*Dizanteri veya bağırsak iltihaplarına karşı çiğ yumurta sarısı, taze tereyağı, iyice ezilmiş kimyon tohumu ve fazla miktarda soğan suyu karıştırılır ve günde üç defa birer çorba kaşığı yenir.
*İdrar yolları ağrılarında, taze kesilmiş ve ısıtılmış soğan, sıcak sıcak ağrıyan yerin üzerine konur ve bu işlem birkaç kez tekrarlanır.
*Dudaklarda uçuklama her insanın başına gelmiştir. Bunlardan, kesilmiş soğanla ovarak kurtulabilirsiniz.
*Genciyle yaşlısıyla çoğu insanlarımızda saç kepeği sıkıntısı vardır. Soğanla hazırladığınız karışım bu üzüntünüzü ortadan kaldırabilmektedir. Nasıl mı hazırlayacaksınız? Çok kolay. Bunun için üç-beş kuru soğan ince ince kıyılır ve tuvalet ispirtosunda bir hafta bekletilir. Bunu takiben hazırlanan karışım bir şişeye süzülür. Bir litre suya bu eriyikten 3-4 damla ilave edilerek saçlar iyice yıkanır. Bu tedaviye en az bir hafta devam edilir.
*Romatizmal ağrılarda ağrıyan yere ve arı sokmalarında ilk tedbir olarak soğan suyu sürülür.
*Şeker hastalığına karşı bol miktarda soğan yenir.
*El ve ayak tırnaklarının çabuk kırılması halinde, tırnakları sık sık soğan suyu ile oymak gerekir.
*Safra kesesi salgısını artırır ve bunun sonucu olarak taş oluşumunu önler.
*Kesik ve yanık yaralarının mikrop almaması için soğan suyu sürülür.
*Bunların dışında soğanın vücuttaki zehirli maddeleri yok etme, hazmı kolaylaştırma, idrar sökücü, kramp çözme, gribi önleme, ameliyattan sonraki hissizliği giderme gibi daha birçok etkileri de vardır.
Bugün başta sarı, mor ve kahverengi olmak üzere çok değişik soğan çeşitleri vardır. Hepsinin hastalıklara karşı tedavi özelliği hemen hemen aynıdır.
Soğan bazıları tarafından kokusu sebebiyle sevilmemektedir. Ağızdaki soğan kokusunu gidermek için maydanoz veya kahve çiğnemeli, elma veya bal yemelidir.
Bu arada mutfaktaki hanımlara veya beylere birkaç tavsiyemiz olacak:
Soğandan istenen faydayı elde edebilmek için doğru kullanılması gerekir. Mesela, soğan hiçbir zaman kullanılma vaktinden önce soyulmamalı veya küçük parçalara ayrılmamalıdır. Nitekim soyulan ve kesilen soğanların, hava ile temas ettiğinde ihtiva ettiği birtakım tedavi edici maddeleri kaybolmaktadır. Soğanın, doğrandıktan yarım saat sonra, içerisinde bazı ayrışmalar meydana geldiği tesbit edilmiştir. Bu ayrışma maddeleri hassas bağırsak ve midelerde gaz toplanmasına, mide ekşimesine ve karın ağrılarına sebep olmaktadır. Salatalara soğan ilavesi tavsiye edilmektedir. Sos içerisindeki soğanın hazmı ise çok zordur. Soğan hiçbir zaman sarımsağın yanında yenmemelidir. Aksi takdirde bağırsaklarda mayalanma sonucunda ağrı yapar. Acı soğanların acılığını hissedip gözlerinizin yaşarmaması için çok keskin bıçakla kesilmesi gerekir.
