17 Şubat 1926’da yürürlüğe giren Türk Medeni Kanunu’nun kabul edilmesinin üzerinden 94 yıl geçti. Toplumsal hayatı düzenlemek için kullanılan ve dinsel nitelikler taşıyan “Mecelle”nin günün ihtiyaçlarına cevap verememesi ve Türk toplumunun geçirmekte olduğu dönüşüm bu değişikliği aslında zorunlu kılıyordu. Türk toplumuna köklü değişiklikler getiren ve özellikle Türk toplumunda yaşayan kadınlar için bir devrim niteliğini taşıyan bu değişiklikle Türkiye Cumhuriyeti’nin yönü tam olarak belirlenmiş oldu.
Türk medeni kanunun kısa tarihçesi
Mustafa Kemal Atatürk’ün yeni Türkiye’nin de yönünü açık bir şekilde ifade etti Bursa Nutku’nda bu değişikliğe neden ihtiyaç duyulduğunu şu sözlerle açık bir şekilde ifade etti; “Yeni Türkiye, ne zamana ne de ihtiyaca uymayan mecellenin hükümlerine bağlı kalamaz. En uygar uluslar derecesinde hukuk kurallarımızı da iyileştireceğiz. Yüz sene, beşyüz sene, bin sene evvel yaşayan bir toplum için yapılan yasalarla bugünkü toplumu yönetmeye kalkışmak gaflettir, cehalettir.”
Bu konuşmanın ardında 1923 yılında Adalet Bakanlığı bünyesinde iki komisyon oluşturuldu. Bu iki komisyonun görevi başta Mecelle olmak üzere temel bazı yasaları yeniden düzenlemekti. 1923 yılında kurulan bu komisyonlar, çağın gereklilikleri yerine Şeriat hukukunu ön plana alması sebebiyle dağıtıldılar. 1924 yılında bu konu ile ilgili kurulan iki komisyon da, hazırladığı yasaların, yetersiz ve çağdışı olması sebebiyle dağıtıldı.
Bu gelişmelerin ardından dönemin Adalet Bakanı Mahmut Esat Bozkurt, batıdaki örneklerinden yararlanarak hukuk sisteminin yenilenmesi kararını, “Türk ihtilalinin kararı, batı uygarlığını kayıtsız şartsız kendisine mal etmek, benimsemektir. Bu karar, o kadar kesin bir azme dayanmaktadır ki, önüne çıkacaklar, demirle, ateşle yok edilmeye mahkumdurlar. Bu prensip bakımından yasalarımızı olduğu gibi batıdan almak zorundayız (*) ” sözleriyle açıkladı.
Medeni kanun hazırlanırken pek çok ülkenin kanunları incelendi. Avrupa’daki en eski yurttaşlık yasalarından Fransız Medeni Yasası, eskimiş kabul edildi, Avusturya Medeni Yasası, Habsburg Hanedanının “mutlakiyetçi” anlayışını yansıtır nitelikte bulundu. Alman Medeni Yasası ise, çok teknik bir metin olarak görüldü.
Batılı ülkelerin medeni kanunları incelenmesinin ardından Medeni Kanun’un hazırlanmasında, 1912’de yürürlüğe giren İsviçre Medeni Kanunu dilinin basitliği, akılcı olması, kadın-erkek eşitliğine dayalı bir aile düzeni içermesi, demokratik ve laik bir yaklaşım içermesi ve hakime takdir yetkisi vermesi nedeniyle esas alındı.
Türk Medeni Kanunu Tasarısının hazırlanması için hukukçu milletvekilleri, öğretim üyeleri, yargıç ve avukatlardan oluşan 26 kişilik bir komisyon kuruldu. Bu komisyon, İsviçre Medeni Kanunu’nu Türkçe’ye çevirdi ve yeni bir metin oluşturdu. Bu metin bir tasarı halinde Meclis Adalet Komisyonu’na sunuldu.
Genel Kurul görüşmelerinde tasarının madde madde ele alınması önerildi. Ancak Adalet Bakanı Bozkurt, yasanın bir bütün olduğunu, bu nedenle tümüyle görüşülmesi gerektiğini belirterek, bu öneriye karşı çıktı. ve 17 Şubat 1926’da hiçbir değişikliğe uğramadan kabul edildi.
Türk Medeni Kanun ile Neler Değişti
* Resmi nikah zorunlu hale getirildi ve böylece evlilik devlet kontrolü altına alındı.
* Tek eşle evlilik zorunluluğu getirilerek Türk ailesi modern bir yapıya kavuşturuldu.
* Mirasta kız ve erkek çocukların eşit pay almaları sağlandı.
* Boşanma hakkı düzenlendi ve kadınlara da bu konuda haklar tanındı.
* Kadınlara istedikleri işte çalışabilme hakkı tanındı. Böylece kadın ve erkekler arasında ekonomik ve sosyal alanlarda eşitlik sağlandı.
* Toplumsal hayatın çağdaş kurallara göre düzenlenmesinin sağlanması Türkiye’de yaşayan gayrimüslim halkı da etkiledi. Müslüman olmayan halk Lozan antlaşmasının kendilerine tanıdığı haklardan vazgeçerek Türk medeni kanununa uymak istedi ve bu istekleri kabul edildi.
* Patrikhane ve konsoloslukların yargı yetkileri sona erdi.
* Laik hukuk anlayışı toplumun her kesiminde uygulanır hale geldi.
* Türkiye’de hukuk birliği sağlandı.
Kaynak: Nedir.org
Yorumlar kapalı, ancak trackbacks Ve pingback'ler açık.