Türkiye Cumhuriyeti’nin 97. Yılı Kutlu Olsun!

29 Ekim 1923’te Cumhuriyet yönetimi ilan edilmesi anısına Türkiye Cumhuriyeti’nin 97. yılı kutlanıyor.

Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşları, Türk milletinin geleceğinin temellerini attığı ve devletin yönetim biçimini cumhuriyet olarak ilan ettiği bu özel gün coşkuyla kutlanıyor.

Cumhuriyet Nasıl Kuruldu?

Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk, ülkenin her bir yerini işgal eden düşmanları yok etmek çözümler arıyordu.

13 Kasım 1918’de İngiliz, Fransız, İtalyan ve Yunan gemilerinden oluşan İtilaf Ordusu, İstanbul’a gelerek karaya kuvvet çıkarmıştı.

Düşman Tüm Anadolu’yu Sardı

9 Kasım 1918’de İngilizler İskenderun’u, 12 Kasım 1918’de Fransızlar İstanbul’u, 6 Aralık’ta İngilizler Kilis’i, 7 Aralık’ta Fransızlar Antakya’yı işgal etti, ardından Mersin’e çıkarma yapmaya başladı.

23 Aralık’ta Islahiye, Osmaniye, Bahçe, Hassa, Mamure’yi düşman çizmesi çiğnedi. 1 Ocak 1919’da İngiliz askerleri Antep’e girdi,

12 Ocak’ta Ermeni amaçlarına hizmet etmek için Kars’a yerleşti. 1 Şubat’ta Aydın demiryolu, İngiliz ve Fransız işgaline uğradı.

Takvim 22 Şubat 1919’u gösterirken Maraş İngilizlerin, 8 Mart’ta Zonguldak Fransızların, 9 Mart’ta Samsun, 24 Martta Urfa İngilizlerin, 28 Mart’ta Antalya İtalyanların işgali altındaydı.

16 Nisan 1919’da Fransızlar, Afyonkarahisar istasyonunu işgal altına alırken, 20 Nisan 1919’da da Gürcü ordusu, Milli Şura kuvvetlerini bozarak Ardahan’a girdi.

Paris’te toplanan itilaf devletleri temsilcileri Yunanlılar’ın İzmir’i işgali konusunda karar kıldı.

Mustafa Kemal, 16 Mayıs tarihinde Bandırma Vapuru ile İstanbul’dan ayrıldı 19 Mayıs 1919 tarihi Türk ulusu için bir dönüm noktası oldu. Mustafa Kemal Samsun’a çıkmıştı.

İşgaller devam ederken Yunanlar, 26 Mayıs’ta Manisa’ya, 27 Mayıs’ta Aydın’a girdi.

Mustafa Kemal, 21 Haziran’da İstanbul’da bulunan tanınmış kimselere Amasya’dan mektup göndererek, milli mücadeleye davet ediyordu.

Kemal Paşa, bulunduğu yerde zafer üstüne zafer kazanıyordu.

İstanbul İşgal Altında

16 Mart 1920’de İstanbul itilaf devletleri tarafından işgal altına alındı.

Manastırlı Hamdi Efendi adındaki kahraman bir telgraf memuru, işgali Mustafa Kemal Paşa’ya iletti. 6 Nisan 1920’de ulusal mücadeleyi tüm dünyaya duyuran Anadolu Ajansı kuruldu.

21 Nisan 1920’de de Mustafa Kemal, vilayetlere Meclis’in 23 Nisan 1920 günü açılacağını bildirdi. 23 Nisan 1920’de Millet Meclisinin açılmasının ardından, ertesi günü Mustafa Kemal Paşa, Meclis Başkanlığına seçildi.

Bu, adı konulmamış bir cumhuriyet yönetimiydi. 20 Ocak 1921 tarihli anayasada “Hâkimiyet kayıtsız şartsız milletindir.” deniliyordu. 

Cumhuriyetin ilânının önündeki en büyük engel saltanattı. 1 Kasım 1922’de saltanatın kaldırılmasıyla bu engel aşıldı.

23 Nisan 1920’de Türkiye Büyük Millet Meclisi açıldığı sırada yeni Türk devletinin adı henüz konulmamıştı. 

23 Nisan 1920’de Türkiye Büyük Millet Meclisi açıldığı sırada yeni Türk devletinin adı henüz konulmamıştı. 28 Ekim 1923 akşamına kadar hükümetin kurulamaması üzerine, Mustafa Kemal Paşa, Çankaya Köşkü’nde arkadaşlarına “Yarın cumhuriyeti ilân edeceğiz.” diyerek fikrini açıkladı. O gece İsmet Paşa ile birlikte sabaha kadar 1921 Anayasası’nın bazı maddelerini değiştiren kanun tasarısını hazırladı. “Türkiye Devleti’nin hükümet şekli cumhuriyettir.” hükmünün yer aldığı tasarı üzerinde TBMM’de yapılan konuşmalardan sonra cumhuriyetin ilânı kabul edildi. “Yaşasın cumhuriyet!” sesleri arasında alkışlarla cumhuriyet ilân edildi (29 Ekim 1923).