Çin, Adadaki Seçimlere Gölge Düşürüyor

Çin’in bağımsızlık yanlısı olmakla suçladığı DPP’li Lai’nin diğer adaylardan önde olduğuna inanılıyor.

13 Ocak’ta seçilecek yeni milletvekilleri 1 Şubat’ta göreve başlayacak ve mayıs 2028’e kadar görev yapacaklar. Tayvan’ın 23 milyon nüfusunun 19.5 milyonu seçmen. Oy kullanma yaşı ise 20. Yaklaşık 1 milyon kişi ilk defa oy kullanacak.

Tayvan’da 2020’deki son cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerinde katılım oranı ise yaklaşık yüzde 75 olarak kaydedildi.Tayvan 1987’ye kadar sıkıyönetim altındaydı ve 1996’ya kadar seçim yapmamıştı. 1996’dan bu yana sadece iki büyük partinin -KMT ve DPP- adayları başkanlık yaptı. Ülkede daha önce hiçbir siyasi parti üç kez üst üste iktidara gelemedi. DPP bir dönem daha kazanırsa, bu, adanın 27 yıllık demokrasi tarihinde bir ilk olacak.

Seçilecek yeni başkan 20 Mayıs’ta iki dönem başkanlık yaptığı için üçüncü kez aday olamayan mevcut Başkan Tsai Ing-wen’in yerine geçecek. Tsai, Tayvan’ın ilk kadın başkanıydı. Ülkede başkanlık süresi dört yıl ve bir başkan üst üste en fazla iki dönem görev yapabiliyor. Başkanlık seçimlerinde salt çoğunluk yeterli. İkinci tur seçimler yapılmıyor.

Çin, Tayvan başkanlık yarışını defalarca “savaş ve barış arasında bir seçim” olarak çerçeveledi. Tayvan yanlısı DPP ile daha geniş bir Çin kimliğini benimseyen KMT arasındaki ana ayrım çizgisi olan Çin ve ulusal kimlikle ilişkiler, bu yılki kampanyada daha da baskın hale geldi. Her ikisi de Çin ile on yıl önce iptal edilen hizmet ticareti anlaşmasının yeniden canlandırılmasını savunan iki muhalefet adayı, Lai zaferinin Boğazlar arası gerilimi daha da artıracağını savunuyor. DPP adayı Lai Ching-te “statükoyu” koruma sözü verdi ve Pekin ile “eşitlik ve haysiyet ilkeleri çerçevesinde” görüşmeyi teklif etti. Lai, Pekin’i seçimlere müdahale etmek için benzeri görülmemiş önlemler almakla suçladı . Pekin ise onu “savaş yaratıcısı” ve “boğazlar arası barışın yıkıcısı” olarak nitelendiriyor.

Çin hükümeti seçimlerde ön plana çıkıyor ve Tayvanlı seçmenlere hem ekonomik hem de askeri olarak, inatçı ayrılıkçılar olarak gördüğü iktidar partisi DPP’ye karşı oy kullanmaları konusunda baskı yapıyor. Çin, büyük gümrük vergilerinden adanın etrafında dönen uçak sayısının artmasına kadar bu korkutma taktiklerini son birkaç hafta içinde artırdı. Yine de DPP yetkilileri, Çin’in “insanların korkusundan faydalanmaya, iç çatışma yaratmaya ve Tayvan demokrasisine zarar vermeye” çalıştığı konusunda uyararak Tayvanlı seçmenleri kararlı kalmaya teşvik ediyor . Bu arada KMT, ana karadan gelen söylemi tekrarlayarak, seçimin savaş ve barış arasında bir seçim olduğunu vurgulamak için gerilimleri kullandı.

Çin’in resmi yayın organlarından Global Times’ta 11 Ocak’ta DPP’ni Başkan Adayı Lai hakkında yayımlanan bir makalede Lai’nin seçilmesinin “ayrılıkçı fikirleri” nedeniyle, “Tayvan’ın güvenliğine, Tayvan halkının çıkarlarına ve bölgesel istikrara yönelik en büyük tehdit” olduğu ileri sürüldü. Öte yandan KMT’nin Adayı Hou ve TPP’nin Adayı Ko, DPP’li Lai’nin karşı çıktığı ve artık terkedilmiş olan ticaret anlaşması konusunda Çin ile görüşmelere yeniden başlama sözü verdi. Çin, Tayvan başkanlık yarışını defalarca “savaş ve barış arasında bir seçim” olarak çerçeveledi. Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, yeni yıl arifesinde yaptığı konuşmada “Anavatanın yeniden birleşmesi tarihi bir kaçınılmazlıktır” ifadesini kullanmıştı.

ABD-Çin rekabeti seçimlere damgasını vururken, Tayvan halkının birçok sosyal gündemi de mevcut. Bu arada kamuoyu yoklamalarına göre Tayvan’daki insanların yüzde 3’ünden daha azı kendisini Çinli olarak tanımlıyor yüzde 10’undan daha azı bir birleşmeyi destekliyor. Seçimlerde “kimlik” sorunu kutuplaşmanın merkezinde yer alsa da anketlere göre Tayvan’da da seçmenlerin bir numaralı endişesi ekonomi. Reel ücretlerin son on yılda ortalama sadece yüzde 1 oranında arttığı ülkede uygun fiyatlı konutlar pek çok genç için ulaşılmaz durumda. Muhalefet partileri DPP’yi ekonomiyi iyi yönetememekle suçluyor ve partiyi son yıllarda adayı vuran yumurta kıtlığı ve elektrik kesintilerinden sorumlu tutuyor.(P)