Çin ekonomisi, hem büyüme hem de enflasyonu kontrol altına alma arasında zor bir ikilem yaşıyor. Sıkı kredi politikaları, büyük devlet şirketlerine yararken, özel sektöre ait küçük ve orta ölçekli işletmeleri (KOBİ’ler) mücadele içerisine sokuyor ya da finansman yetersizliği sebebiyle kapatılmasına sebep oluyor. Aynı zamanda gıda fiyatları artmaya devam ediyor. Haziran ayında Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) üç yılın en yüksek seviyesine ulaştı.
Enflasyonu frenlemek için uygulanan kemer sıkma politikaları, ülkenin merkez bankası Çin Halk Bankası (PBOC) tarafından alınan rutin bir önlem haline geldi. Bir yıldan fazla süredir PBOC munzam karşılık oranını defalarca artırdı. Bu nedenle, bu yılın başından beri ticari banka kredilerindeki büyüme yavaşladı.
Çin’in güneydoğusunda Zhejiang eyaletinde yer alan bir kıyı üretim merkezi Wenzhou City, Çin’deki özel işletmeler için bir örnek teşkil ediyor. Yangtze Evening gazetesinin verdiği bilgiye göre, bu yılın başından Temmuz’a kadar olan sürede, Wenzhou’daki KOBİ’lerin yaklaşık yüzde 20’si nakit akımı ve sermaye darlığı nedeniyle kapatıldı.
Çin Sanayi ve Ticaret Federasyonu (ACFIC) tarafından hazırlanan ve 16 ili kapsayan ankete göre, KOBİ’ler için iş ortamı 2008 küresel kriz döneminden daha kötü. Buna da ülkedeki mali politikalar ve kredi darlığı neden olmakta.
20 Haziran’da, Merkez Bankası mevduat zorunlu karşılık oranını yüzde 0,5 oranında artırarak, bu yıl altı kez, 2010 yılından beri oniki kez yükseltmiş oldu. Bu artıştan sonra, büyük bankaların mevduat karşılık oranları yüzde 21,5 olarak tarihin rekor seviyesine ulaştı ve 380 milyar Yuan (58.8 milyar ABD Doları) tutarında banka fonu dondurulmuş oldu. Böylece, KOBİ’ler için krediye giden yol iyice daraldı.
Ulusal makro kontrol politikası nedeniyle, banka kredileri büyük kamu iktisadi teşebbüslerine ve ulusal projelere kaymaya başladı. KOBİ’ler için banka kredisine ulaşmak artık çok zor.
PBOC Wenzhou şubesi tarafından yapılan son anket, şehirdeki çeşitli büyük bankaların kredi faiz oranlarının yüzde 30-80 arasında arttığını göstermekte. Kredi faiz oranları zaten çok yüksek seviyedeyken, sadece bir kaç şirket kredi kullanabiliyor.
Banka kredisi alamayan şirketler, özel kredilere veya tefecilere yöneliyor. China Finance Information’a göre, sadece Wenzhou’da yeraltı finansman miktarı 180 milyar Yuanı (27.85 milyar ABD Doları) aşmış durumda. Wenzhou’da birçok KOBİ, finansal kaynakların beklenmedik bir şekilde daralması sebebiyle iflas etti.
Sadece kıyı kentleri değil, çok daha iyi finansal ortamaya sahip batı bölgesindeki Chongqing’da da büyük ölçekli nakit akışı problemleri yaşanıyor. China Economic Times’ın 11 Temmuz tarihli haberine göre diğer yakın il ve şehirlerde durum daha da kötü.
Şanghay Sosyal Bilimler Akademisi Ekonomi Enstitüsü’nden Fuxing Huang, bu yılın ikinci yarısında durumun daha da kötü olacağını belirtti, Şangay Menkul Kıymetler haberine göre ise küçük şirketler iflas etmeye devam edecek.
Yüksek Vergi Yükü
18 Ocak’ta ACFIC tarafından yayınlanan bir rapora göre özel şirketlerden 2010 yılında alınan vergi toplamı 1.117 trilyon Yuan (172.9 milyar ABD Doları) olup, 2005 yılından bugüne vergi toplamı yüzde 172.4, yıllık ortalama yüzde 22,2 oranında arttı. Bu artış, sırasıyla yüzde 2 ve yüzde 12.7 olan ulusal ve kamu iktisadi teşebbüslerinin ödediği vergi artışından çok daha yüksek.
Çin Özel Sermaye Ekonomi Araştırma Derneği Başkanı Bao Yujun, enflasyonu dizginlemek için yüksek vergi yükünü dengeleme çabaları konusundaki endişeleri dile getirdi. Bao, “enflasyon ortamında, istihdamı ve maaşları korumak için vergi indirimleri yapılması gerekir.”dedi.
Bao, Zhejiang İşadamları Dergisi’ne verdiği demeçte “Tüm piyasa ekonomisi ülkeleri, işsizlik sorununu çözmeye öncelik verir. Ancak, Çin’de toplam vergi yükü, küçülme yerine büyümekte” dedi.
Çinli ekonomist Qi Yanchen, özel işletmeler için temel sorunun yüksek vergiler olduğunu kabul etti. Qi, New Epoch haftalık gazetesine verdiği demeçte “Çeşitli vergi ve harçların toplamı işletme maliyetinin yüzde 30’una denk geliyor.” dedi.
Artan İşletme Maliyetleri
Zhejiang ve Guangzhou’lu eski küçük işletme sahipleri, işçi ücretlerinin, geçen yıl en az yüzde 20 oranında arttığını söyledi.
Wenzhou’daki bir deri girişimcisi, 2008 ile karşılaştırıldığında, diğerlerinin yanı sıra hammadde fiyatlarının yüzde 13, elektriğin yüzde 30, kömürün yüzde 20 oranında arttığını söyledi. Sonuç olarak, şirketinin brüt karı önemli ölçüde düşmüş ve bu sebeple ürününün fiyatını yükseltmek zorunda kalmış. Bu girişimci, şirketinin bütün bunlara bağlı olarak sipariş almakta zorlandığını belirtti.
Birçok gözlemci, Çin’in giderek zenginleştiğini söylüyor, ancak esas büyüme gösteren ve zenginleşen kamu iktisadi teşebbüsleri, özel sektöre ait KOBİ’ler değil.
Hebei’de özel bir şirketin Genel Müdürü, hükümetin KOBİ’lere hiç değer vermediğini belirterek endişelerini dile getirdi. New Epoch Haftalık gazetesine “Şu an tüm yerli küçük ve orta ölçekli işletmeler için zor bir dönem, çünkü devlet onların gelişmesini istemiyor ve karlılığını kısıtlıyor” dedi.
KOBİ’ler hem istihdam yarattıkları için hem de gelecekteki ekonomik kalkınmaya yön verdikleri için bir ülkenin ekonomik ve sosyal gelişiminde önemli rol oynuyor. Çin’de KOBİ’lerin durumu, son 30 yıllık ekonomik modelin sona geldiğini gösteriyor.