Dron Savaşları: İHA’lar Rusya ve Ukrayna Arasındaki Çatışmanın Gidişatını Şekillendiriyor

Yetkililere göre 21 Haziran sabahı, Rus hava savunma sistemleri Moskova’nın hemen dışında, son iki ay içinde üçüncüsü düzenlenen bir insansız hava aracı saldırısını engelledi.

Rusya Savunma Bakanlığı yaptığı açıklamada, Moskova bölgesindeki hassas tesislere yaklaşan üç Ukrayna insansız hava aracının imha edildiğini söyledi.

Rus basını daha sonra saldırının Kremlin’den sadece 35 mil uzakta bulunan bir Rus piyade tümenini hedef aldığını bildirdi.

Epoch Times Moskova’nın iddialarını doğrulayamadı. Kiev ise olaydan kendisinin sorumlu olduğu iddialarını reddetti.

Yine de bu olay, 16. ayına girmek üzere olan Rusya-Ukrayna çatışmasında insansız hava araçlarının giderek daha merkezi bir rol oynadığını gösteriyor.

Türkiye’nin önde gelen askeri yorumcularından Abdullah Ağar The Epoch Times’a verdiği demeçte, “Dronlar daha önceki çatışmalarda, özellikle de Ermenistan ve Azerbaycan arasındaki 2020 savaşında yaygın olarak kullanıldı” dedi.

“Ancak Rusya ve Ukrayna arasındaki çatışmada olduğu kadar kapsamlı bir şekilde, ya da bu kadar geniş bir alanda hiç kullanılmadılar” dedi.

Eski bir Özel Kuvvetler subayı olan Ağar’a göre savaş, insansız hava aracı teknolojisi ve taktiklerinde devrim yaratarak “modern çatışmaların yürütülme biçimini değiştirdi.”

Değişen Taktikler

İnsansız Hava Araçları (İHA), cepheden gerçek zamanlı görüntüler sağlayarak ve operatörlerine eyleme geçirilebilir istihbarat ileterek bir dizi hayati savaş alanı işlevini yerine getirmektedir.

Ayrıca düşman hatlarının gerisindeki hedefleri vurmak, askeri altyapıyı ve araçları etkisiz hale getirmek ve düşman liderlerine suikast düzenlemek gibi önemli savaş rolleri de oynarlar.

Ağar, “Dronların farklı işlevleri ve yetenekleri var” dedi. “Taktik, operasyonel ve stratejik olmak üzere bir dizi savaş alanı amacı için kullanılabilirler.”

Moskova’daki olayla aynı gün, İsrail’e ait bir insansız hava aracı Batı Şeria’da, dört İsrailli yerleşimcinin ölümüyle sonuçlanan bir saldırının ardından üç Filistinli militanı öldürdü.

ABD ordusu, radyo kontrollü uçaklara uzaktan pilotluk yapmaya başladığı 1930’lardan bu yana dron teknolojisini deniyor. Aradan geçen doksan yıl içinde dron teknolojisi ve taktikleri katlanarak gelişti.

Savaş İHA’larının kullanımı 2001 yılındaki 11 Eylül saldırılarının ardından Amerika’nın öncülük ettiği “teröre karşı savaş” sırasında yaygınlaştı.

Bu aşamada orta irtifa insansız hava araçları Yemen ve Afganistan gibi asimetrik çatışmalarda, etkili hava savunması olmayan düşmanlara karşı kullanıldı.

Ağar, “Düşman hava savunmasının zayıf olduğu, ya da hiç olmadığı durumlarda, insansız hava araçları çok etkili bir şekilde kullanılabilir” dedi.

“Ancak, kolay hedef teşkil ettikleri yetenekli hava savunmalarına karşı o kadar etkili değiller” diye ekledi.
Rus birlikleri 2022’nin başlarında Ukrayna’ya ilk girdiklerinde, hava koruması olmaması onları Kiev’in orta irtifa İHA’larına, özellikle de Türk yapımı Bayraktar İHA’larına karşı savunmasız hale getirdi.

Ancak o zamandan bu yana Rus kuvvetleri cephe hattındaki pozisyonlarını sağlamlaştırdı ve Ukrayna insansız hava araçlarına karşı etkili karşı tedbirler geliştirdi.

Ağar, “Başlangıçta Ruslar Bayraktarlara karşı tamamen hazırlıksızdı,” dedi.

“Ancak elektronik sinyal karıştırma tekniklerinde çok daha ustalaştılar ve orta irtifa insansız hava araçlarını nasıl etkisiz hale getireceklerini öğrendiler” diye ekledi.

Birleşik Krallık’ta güvenlik konularına odaklanan bir düşünce kuruluşu olan Kraliyet Birleşik Hizmetler Enstitüsü’ne göre Ukrayna şu anda savaş alanında ayda yaklaşık 10.000 insansız hava aracı kaybediyor.
Rusya ise çatışmaların başlamasından bu yana insansız hava aracı teknolojisine büyük yatırım yaptı ve silahlı İHA filosuna kayda değer birkaç ekleme yaptı.

Bunlar arasında, geçen yaz savaş alanındaki ilk çıkışından bu yana menzil, dayanıklılık ve faydalı yük boyutu açısından hızla gelişen Lancet sınıfı saldırı dronu da yer alıyor.

Şimdi Rus güçleri, uzun zamandır beklenen ve nihayet bu ayın başlarında başlayan Ukrayna karşı saldırısını engellemek için güçlendirilmiş hatların gerisinden insansız hava araçlarına güveniyor.

Zaporizhzhia bölgesindeki son çatışmanın ardından Moskova, gelişmiş bir IRIS-T hava savunma sisteminin bir Rus insansız hava aracı tarafından vurulduğunu gösterdiğini iddia ettiği video görüntülerini yayınladı.

Rus yorumcular, kısa bir süre önce Almanya tarafından Ukrayna’ya verilen IRIS-T’nin, Lancet’in son yinelemesi olan Lancet-3 tarafından vurulduğunu söylediler.

Ancak Kiev hava savunma sisteminin kaybolduğunu henüz teyit etmedi.

Yorucu Savunmalar

Geçtiğimiz Ekim ayında Rusya, Ukrayna’daki kritik altyapıya sık sık saldırılar düzenlemeye başladı.

Kiev bombardımanların savaş suçu teşkil ettiğini söylerken, Moskova sivil kayıpları önlemek için hassas mühimmat kullandığını iddia ediyor.

Genellikle dalgalar halinde gerçekleştirilen bu saldırılar, İran yapımı Shahed-136 gibi hedeflerini vurduktan sonra patlayan “Kamikaze” insansız hava araçlarına dayanmaktadır.

Rusya 20 Haziran’da hem Kiev’i hem de batıdaki Lviv şehrini hedef alan yeni bir saldırı dalgası başlattı. Ukraynalı yetkililere göre son saldırıda 30 adet Shahed insansız hava aracı kullanıldı ve bunların 28’i başarıyla düşürüldü.

Moskova ise Kiev’i hava savunmasının etkinliğini abartmakla suçluyor.

Bu saldırılarda insansız hava araçlarının yaygın olarak kullanılması, Rus operatörlerin Ukrayna hava savunmasında boşluklar bulmasını sağlarken, savunmacıları da mühimmat stoklarını tüketmeye zorluyor.

Bu bağlamda Ağar’a göre insansız hava araçları “mükemmel bir kâr – zarar oranına” sahip.
“Düşman, çok daha ucuz olan insansız hava araçlarını etkisiz hale getirmek için pahalı hava savunma sistemlerine başvurmak zorunda kalıyor” dedi.

“Bu yüzden Kiev’in müttefikleri gelişmiş hava savunma sistemleri sağlıyor” diye ekledi. “Gelişmiş İHA’ları durdurmak için gelişmiş hava savunma sistemlerine ihtiyacınız var.”

Moskova Üzerinde Dronlar

Ancak savaş dronlarını etkin bir şekilde kullanan sadece Ruslar değil.

Ağar, “Ukraynalılar da büyük ölçüde İHA’lara güveniyor,” dedi. “Bayraktarların yanı sıra ABD yapımı Switchblade dronları ve İngiltere tarafından tedarik edilen dronları kullanıyorlar.”

Çatışmanın başlangıç aşamasında büyük ölçüde orta irtifa savaş İHA’ları kullanıldı. Ancak Rusya bunlara karşı koymayı öğrendikçe, Kiev sivil kullanım amaçlı olanlar da dahil olmak üzere daha küçük İHA’lara yöneldi.

Ağar, “Ukraynalılar genellikle ucuz, piyasada satılan ve patlayıcı yük ekleyerek modifiye ettikleri insansız hava araçlarını kullanıyor” dedi.

“Ancak bunlar güçlü hava savunmaları, ya da etkili sinyal karıştırıcı sistemleri karşısında kötü performans gösteriyor” diye ekledi.

İHA’lar birçok kez Rusya topraklarının derinliklerindeki hedefleri vurmak için kullanıldı.

Bu hafta Moskova’da gerçekleşen insansız hava aracı saldırısı türünün ilk örneği sayılmaz.

3 Mayıs’ta Kremlin’in kendisi de kısa bir süre için bir çift insansız hava aracı tarafından tehdit edildi. Bir aydan kısa bir süre sonra, Moskova’daki üç konut binası bir grup İHA tarafından vurulduktan sonra hasar gördü.

Rusya her iki saldırıdan da Kiev’i sorumlu tutmuş, Kiev ise tipik bir şekilde bu saldırılarda parmağı olduğunu inkar etmiştir.

Ağar ise Moskova’yı tehdit etmeyi başaran insansız hava araçlarının Ukrayna menşeli olduğu konusunda ikna olmuş değil.

“Kiev genellikle Rusya’nın başkentine ulaşamayacak daha kısa menzilli insansız hava araçları kullanıyor,” dedi ve bunların büyük olasılıkla “Rusya toprakları içinde bir yerden” fırlatıldığını ekledi.

Basit Ekonomi

Son aylarda uzun menzilli dron saldırılarının tek hedefi Moskova olmadı.

Geçtiğimiz Aralık ayında, hepsi Rus toprakları içinde bulunan üç hava üssü İHA’lar tarafından hedef alındı. Birkaç asker öldü ve bazıları nükleer silah taşımak üzere donatılmış olan bir dizi uçak hasar gördü.

Kiev yönetimi saldırıyı üstlenmekten kaçınırken, saldırılar Ukraynalı yetkililer tarafından memnuniyetle karşılandı.

Geçtiğimiz ay Ukrayna yanlısı güçler Rusya’nın Belgorod bölgesine kısa süreli bir sınır ötesi saldırı düzenledi. Rus yetkililere göre saldırganlar hedeflere patlayıcı bırakmak için küçük ticari “quadcopter” dronlar kullandılar.

Rusya’ya yönelik tüm insansız hava aracı saldırıları da havadan yapılmamıştır.

Geçtiğimiz Ekim ayında Rusya’nın Karadeniz Filosuna ev sahipliği yapan Sivastopol Limanı hem havadan hem de denizden insansız hava araçlarının saldırısına uğradı ve bir mayın tarama gemisi hasar gördü.
O dönemde Moskova Kiev’i, saldırıyı “İngiliz uzmanların” yardımıyla düzenlemekle suçlamıştı ki bu iddia Londra’dan sert yalanlamalar almıştı.

Sivastopol’a bu kez insansız sürat teknelerinin kullanıldığı benzer bir saldırı Nisan ayında Rus deniz kuvvetleri tarafından püskürtülmüştü.

Bu arada Ukrayna’nın savunma sanayii de hummalı bir şekilde kendi yeni saldırı dronlarını tasarlıyor ve üretiyor.

Ukrayna’nın devlet tarafından işletilen silah üreticisi Ukroboronprom, 20 Haziran’da 620 mil menzile ve 75 kilogram faydalı yüke sahip yeni bir İHA’yı başarıyla test ettiğini açıkladı.

Ağar, her iki tarafın da insansız hava araçlarına olan yoğun bağımlılığını büyük ölçüde basit ekonomiye bağlıyor.

“Rusya’nın balistik füzeler de dahil olmak üzere geniş bir stratejik silah cephaneliği var” dedi. “Ancak bunlar son derece pahalı ve değiştirilmeleri çok zor.”

“Çatışma yakın zamanda sona erecek gibi görünmediği için, her iki taraf da ellerindeki silahları mümkün olduğunca ekonomik kullanmak istiyor.”

Haber : Adam Morrow, The Epoch Times

Çeviri : Tijen A.Ç., The Epoch Times, Türkiye