ERBİL, Irak- Saddam Hüseyin döneminde Irak’ın otomotiv ithalatı oldukça kısıtlıydı. Batılı markaların piyasaya girmesi yasaklanmıştı. 1983 ve 1990 yılları arasında arabalar petrol karşılığı Brezilya’dan sevk edildi. Bu dönemde ülke Brezilya yapımı VW Passat akınına uğradı. Şimdi bile, 30 yıllık bu eski arabaları yolarda görmek mümkün. Otomobile sahip olma oranı ise sadece 20 kişide bir.
Ancak son yıllarda artan güvenlik ve arabalara olan merak, otomotiv sektöründeki rekabeti ve artan yatırımları da beraberinde getirdi.
Kia’nın Irak’taki büyük distribütörü NIM Trading’in Yönetici Direktörü Nihad Zacharia “Bu pazar uzun yıllar arabadan mahrum edildi. Otomobil sayısı nüfusa göre hala çok düşük, burada büyük bir potansiyel var” dedi.
Irak 30 milyondan fazla bir nüfusa sahip ve kişi başına düşen araç oranının yüzde 5 olduğu tahmin edilmekte. Türkiye ve İran gibi komşu ülkelerde bu oran yüzde 15.
2003 yılında Saddam Hüseyin’in devrilmesinin ardından, devam eden güvenlik sorunu ve yoksulluk otomotiv sektörünün büyümesine engel oldu. Ancak son yıllarda sokaklar daha güvenli hale geldi. Güvenlik ve zenginlikteki artış otomobil satışlarının hızlanmasına yardımcı oldu.
Volkswagen ve Audi temsilcisi “Önümüzdeki 4-5 yıl içerisinde otomotiv satışlarındaki büyümenin muazzam olmasını bekliyoruz. Irak’ta güvenlik artık sorun teşkil etmiyor” dedi.
2012 yılında satılan otomobillerin sayısı hakkında güvenilir bir kaynak yok. Ancak tahminlere göre sayı 200.000 ile 250.000 arasında olabilir. Bir otomotiv dağıtım firması yetkilisi geçen yıl yaklaşık 145,000 arabanın Kuzey Irak sınırından ve 100.000 arabanın da diğer sınırlardan Irak’a giriş yaptığını bildirdi.
Irak pazarının büyüme potansiyelini gören büyük markalar pazarda pay kapmak için son birkaç yıldır yarış halindeler. Toyota, Hyundai, Kia, GM ve Nissan gibi markalar artan talebi karşılamak için pazarlama yatırımlarına ağırlık veriyorlar.
Japon Sumitomo şirketi Toyota SUV satışları ile 1960 yılından beri Irak pazarında aktif. Özellikle son yıllarda Kuzey Irak’ta artan kamyonet ve taksi ihtiyacını karşılayarak pazarda önemli bir paya sahip oldu.
Sumitomo şirketinin resmi web sayfasında her yıl Suudi Arabistan’da 200,000 Toyota aracın satıldığı bilgisi ve Irak’ın ileride Suudi Arabistan ile eşdeğer büyüklükte bir pazara sahip olacağı tahmini yer almakta. Sumitomo Irak piyasasına büyük önem veriyor ve ileride yılda 100.000 adet araç satışı yapmayı hedefliyor.
Kia’nın oldukça büyük bir pazarlama bütçesine sahip olduğunu ve geçen yıl Irak’ta 50.000 adet araç satışı gerçekleştirdiğini belirten Zacharia sözlerine şöyle devam etti: “Reklam bütçesine ek olarak, otomobil fuarlarına, sponsorluk ve sosyal sorumluluk projelerine yatırım yapıyoruz. Irak’ta futbol ve diğer bazı spor takımlarının sponsoruyuz. Ayrıca trafik bilincini yerleştirmek ve trafik polislerine, devlet otoritelerine olan saygıyı artırmak için Milli Eğitim Bakanlığı ile birlikte okullarda yol güvenliği eğitimleri başlattık. Bu program Irak’ta modern bir toplumun kurulması için önemli bir adım.”
Geely ve Cherry gibi Çinli markalar da Irak’ta oldukça popüler. IHS Global Insight verilerine göre Irak’a 2012 yılında 30,000 adet Cherry marka otomobil ihraç edildi.
Zenginlik ve güvenliğin artmasına rağmen aşılması gereken bazı engeller hala mevcut. Irak’ta araç alımı peşin para ile yapılıyor ve araba sigortası yaptırmak mümkün değil. Ancak, bankacılık ve sigortacılık sistemlerinin iyileşmesi ile birlikte gelecekte otomotiv sektörünün daha da ivme kazanacağı tahmin ediliyor.
Bakım merkezlerinde insan gücü eksikliği de ayrı bir problem. Bu sorunu aşmak için, Kia, GMC, Chevrolet, Cadillac ve MAN gibi önde gelen markalar sponsorluğunda bir meslek okulu projesi başlatıldı. Eğitim Bakanlığı, Erbil Politeknik Üniversitesi ve GIZ (Alman Uluslararası Kalkınma Ajansı) desteğiyle Iraklı gençlere otomotiv satış, servis ve yedek parça birimlerinde mesleki eğitim ve istihdam olanağı sağlanmakta.
Ayrıca yeni yollar ve altyapı iyileştirme çalışmaları gelecekte otomotiv sektörünün büyümesinde kilit rol oynayacak. Zacharia “Yollar yeterli değil. Artan göç ile birlikte birçok ilde trafik sıkışıklığı yaşanıyor. Toplu ulaşım aracı yok denecek kadar az” dedi.
15 Şubat 2012’den itibaren Irak hükümeti Otomotiv ithalatındaki düzensizliği ortadan kaldırmak için bir sistem çalışması başlattı. Bu çalışmadan dolayı tüm sınırları otomotiv ithalatına kapattı. Yeni kurulacak düzene göre resmi distribütörlere ve bakım servis ağı olan firmalara lisans verilecek ve sadece bu firmalar ithalat yapabilecek. Sınır kapılarının ne zaman açılacağı konusu henüz net değil.