MOSKOVA– Rusya’nın İran’ın Buşehir kentinde inşa ettiği nükleer santralde ilk elektrik üretimi için yakıt dolumuna başlandı. Moskova’nın zenginleştirilmiş uranyumu ağustos ayında yakıt odasına getirmesinin ardından bugün de reaktör merkezine yüklemeler başlatıldı. İran’ın ilk nükleer santrali 2011 başında elektrik üretebilecek.
İran Güvenlik Konseyi ve Dış Politika Komisyonu Başkanı Alaaddin Boroujerdi yaptığı açıklamada, ABD ve Avrupalı ülkelerin İran’a yönelik yaptırım kararlarına rağmen ülkenin gelişiminin hızlı bir şekilde sürdüğünü ifade etti. İran devlet televizyonu Press TV nükleer santralin merkezine nükleer yakıt dolumunun başladığını duyururken, batının Tahran’ın atom bombası üretmek istediği yönündeki iddialarının gerekçesiz olduğunu savundu.
Rusya Atom Enerjisi Başkanı (Rosatom) Sergey Kriyenko İran’ın Buşehir kentinde inşa edilen nükleer santrale ilk yakıt getirilmesi ile ilgili ağustos ayında düzenlenen törende, santralin fiziki olarak artık aktif hale geldiğini ve nükleer bir santral olduğunu ifade etmişti. Rusya ve İran imzaladığı yeni anlaşma ile de santrali ortak işletecek. Anlaşmaya göre Rusya 2-3 yıllık bir dönemde santralde tam kontrolü sürdürecek ve ortaklık da yüzde 50-50 olarak gerçekleşecek. Rus personelin santralden aşamalı olarak çekilmesi planlanıyor.
Almanlar tarafından ilk kez 1974’de inşasına başlayan Buşehir nükleer santral, İran devriminin ardından inşaat çalışmaları durdurulmuştu. Tahran’la santralin inşası konusunda anlaşma sağlayan Moskova eski alt yapının üzerine santrali kurdu. Santralin her aşamasında İran Atom Enerjisi Kurumu’nun (İAEK) izni alınarak ilerleme sağlanıyor. İran tarihi olarak değerlendirdiği santralin çalışmaya başlamasını, ‘düşmanlara karşı kazanılmış bir zafer’ olarak niteliyor.
İkili anlaşmalara göre Rusya santrale koyduğu nükleer yakıt atıklarını da geri alacak. Santrali 40 yıll kullanmayı planlayan Tahran yönetimi 10 yıl yakıtı Rusya’dan alacak. Sonrasında ise kendi ürettiği yakıtları santralde kullanmayı hedefliyor. Moskova’ya göre Buşehir nükleer santrali nükleer silahsızlanma rejimine katkı sağlıyor.
Batılı ülkeler İran’ın nükleer silah üretme peşinde olduğunu düşünüyor. 9 Haziran 2010’da Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi nükleer programı denetime açık olmadığı gerekçesi ile dördüncü kez Tahran’a yaptırım kararı aldı. Mali kontrollerin artırılması ve silah ambargosu içeren yaptırımlara, ABD ve Avrupa Birliği ülkeleri ek yaptırımlar da uygulamaya koydu. Ancak, Buşehir nükleer santrali yaptırımların dışında tutuluyor.
