Çıkan sansür söylentileri, iki çocuk romanını son haftalarda çok satanlar listesine taşıdı.
Geçtiğimiz ay, İzmir İl Milli Eğitim Müdürlüğü Kitap İnceleme ve Değerlendirme Komisyonu, John Steinbeck’in “Fareler ve İnsanlar” adlı kitabının bazı bölümlerini sakıncalı buldu. Ayrıca ünlü çocuk kitabı “Şeker Portakalı” yüzünden bir öğretmen hakkında soruşturma açıldı. Milli Eğitim Bakanı çıkan sansür söylentilerini yalanlamasına rağmen, kitaplara olan ilgi satışları arttırdı.
“Fareler ve İnsanlar” kitabının yayınevi Sel Yayıncılık Genel Yayın Yönetmeni İrfan Sancı “Sansür ve yasak gibi konular gündeme gelince, satışta tepkisel bir artış oldu. Ama bu bizim arzu ettiğimiz birşey değil. ‘Fareler ve İnsanlar’ gibi bir kitabın sansür haberiyle gündeme gelmesi hoş değil” dedi.
“Şeker Portakalı” kitabının yayıncısı Can Yayıncılık da artan satışları doğruladı. Yayınevi yetkilisi, hem tepki hem de merak sebebiyle satışların arttığını, eski okuyucuların kitabı tekrar satın aldığını ve geçici bir süre için bile olsa, okuyucuların kitabı sahiplendiğini belirtti.
İstanbul’un en işlek kitapçılarından biri olan Beşiktaş Kabalcı Kitabevi yetkilisi ise “Son haftalarda bir ilgi ve tepkisel bir artış oldu ancak medyada abartıldığı gibi bir satış patlaması yaşamadık. Bazı insanlar sansür korkusu ile kitapları satın aldılar” dedi.
Her iki kitap da Milli Eğitim Bakanlığı tarafından tavsiye edilen 100 temel eser arasında yer almakta ve bu sebeple okullarda oldukça yaygın. Çıkan söylentiler her iki kitaba olan ilgiyi daha da artırdı ve Idefix’de en çok satanlar listesine yükseltti.
Ünlü yazar Elif Şafak twitter’da tepkisini şöyle dile getirdi: “Sakıncalı romanlar bu ay çok satanlar listesine girmiş! Bu da ancak Türkiye’de olur, çelişkiler diyarıyız. Kitaplar yasaklandıkça ya da yasaklanmak istendikçe daha çok okunur.”
Sansür söylentilerinin gündeme geldiği tarihlerde, 3. yargı paketindeki düzenlemeler doğrultusunda, yıllardır yasaklı olan 453 kitap üzerindeki sansür kaldırıldı. Yasak olmaktan çıkarılan kitaplar arasında Marx, Lenin, Nazım Hikmet, Aziz Nesin, Said-i Nursi’nin kitapları ve 1961 tarihli Tommiks çizgi romanının bir sayısı da bulunuyor.
Birgün gazetesinin 3 Ocak tarihinde yayınlanan haberine göre İzmir İl Milli Eğitim Müdürlüğü Kitapları İnceleme ve Değerlendirme Komisyonu, John Steinbeck’in ‘Fareler ve İnsanlar’ adlı kitabında sakıncalı bölümlerin yer aldığını bir dilekçe ile Milli Eğitim Bakanlığı’na bildirmiştir. Dilekçede kitabın 63 ve 64. sayfalarının sakıncalı olduğu belirtilmiştir.
Aynı tarihlerde, İstanbul Bahçelievler’de bir veli, Brezilyalı yazar José Mauro de Vasconcelos’un “Şeker Portakalı” adlı kitabında bazı bölümleri Türk örf ve adetlerine aykırı bulduğu için Başbakanlık İletişim Merkezi’ne (BİMER) şikayet etti. Basında yer alan haberlere göre “Şeker Portakalı” kitabını öğrencilerine ödev veren Türkçe öğretmeni hakkında soruşturma açıldı. 5 yaşındaki fakir Zeze’nin hikayesini anlatan kitapta sakıncalı bulunan bölümde Zeze “Gece ay ışığında bir kadın bedeni isterdim” sözlerini içeren bir şarkıyı mırıldanıyor ve bunu duyan babasından dayak yiyor.
Eğitim Sen, öğretmene açılan soruşturmaya tepki gösterdi ve resmi websitesinde şu açıklamaya yer verdi: “‘Şeker Portakalı’ kitabını okutan öğretmene “müstehcenlik” gerekçesiyle soruşturma açanlar bu cesareti nereden ve kimden almaktadırlar? …Eğitim başta olmak üzere, toplumsal yaşamın bütün alanlarında yaşanan yasakçı ve sansürcü uygulamalar II. Abdülhamit ve onun ‘istibdat devri’ni fazlasıyla anımsatmaktadır… Eğitim Sen olarak eğitimde ve diğer alanlarda yaşanan bütün sansür ve yasaklama uygulamalarına karşı tüm eğitim emekçilerini, öğrenci ve velilerimizi, bu uygulamalara tepki olarak ‘Fareler ve İnsanlar’ ve ‘Şeker Portakalı’ kitaplarını sahiplenip okumaya ve yasakçı zihniyeti protesto etmeye çağırıyoruz.”
Milli Eğitim Bakanı Dinçer, Şeker Portakalı ile Fareler ve İnsanlar kitaplarının Milli Eğitim Bakanlığı’nın tavsiyesi olduğunu, kitaplara ilişkin işlem yapılmadığını bildirdi. Dinçer AA muhabirine yaptığı açıklamada ”Süreç burada bittikten sonra üzerinde bir karar verilmeden, karar varmış gibi tartışıyor olmak bence bize yapılan en büyük haksızlık. Şeker Portakalı ile ilgili okul yöneticisi sadece kitabı tavsiye eden öğretmenden konuyla ilgili şikayet hakkında bilgi edinmiştir. Bu çok tabi bir hak, ondan sonra hiçbir şey yapılmamıştır. Fareler ve insanlarla ilgili ise ilgili il müdürü kendisine gelen şikayeti bize ulaştırmıştır. Biz de bunun üzerine herhangi bir işlem yapmadık” dedi.
İzmir Milli Eğitim Müdürü Vefa Bardakçı, ”Fareler ve İnsanlar” kitabı hakkında Bakanlığa sunulan rapora ilişkin olarak AA muhabirine yaptığı açıklamada “Kitabın yasaklanması veya sansür yok. Bu şekildeki yorumlar abartıdır. Zaten bizim müdürlük olarak yasaklama yetkimiz de yok” dedi.