Çin’de enflasyon yukarı doğru tırmanışını sürdürürken tüketiciler toplamda gıdaya geçen seneden beri gelen yüzde 14.4’lük enflasyon artışı ile tam anlamıyla vurgun yediler. Tahıl geçen seneden beri yüzde 14.4 oranında artarken, yumurta yüzde 23.3 oranında ve domuz eti de büyük bir sıçrayışla yüzde 57.1 oranında arttı.
9 Temmuz günü Çin Ulusal İstatistik Kurumu tarafından yayınlanan verilere göre, Çin Tüketici Fiyat Endeksi (CPI) geçen seneden beri yüzde 6.4 oranındaki dramatik artışla 2008 Temmuz ayından beri en yüksek değerine ulaştı.
Enflasyon ile mücadele edebilmek için Çin Merkez Bankası gösterge mevduatlarını arttırdı ve 6 Temmuz tarihinde borçlanma oranlarını 25 puan arttırdı. Ekim ayından beri de faiz oranlarını beş kez atırıp rezerev ihtiyacı oranını da bu sene içerisinde 6 defa arttırdı. Bütün bunlara rağmen enflasyon yine de arttı.
Buna ek olarak, Çin başbakanı Wen Jiabao halka herşeyin kontrol altında olduğuna dair güven verdi. Wen Jiabao, Financial Times’ın 23 Haziran tarihinde yayınlanan sayısına “Şu andaki fiyat seviyesi kontrol edilebilir düzeyde ve hızla düşmesi bekleniyor” diye demeç verdi.
Ama bazı Çinli ekonomistler, bazı sebeplere gönderme yaparak fiyatların kısa bir zaman içerisinde düşeceğini düşünmüyorlar. Bazı ekonomistler de rejimin sıkı para politikalarının ters etki yaptığına ve birçok küçük ve orta ölçekli işletmeyi iflasa götürdüğüne işaret ediyor.
Çin’de yaşayan bir ekonomist olan Qi Yanchen Epoch Times’a, “Tüketici fiyatlarının hızla yükselecek ve şu ana kadar fiyatların düşeceğine dair herhangi bir işaret yok” dedi.
Qi Yanchen aynı zamanda enflasyon ile savaşmak için rejimin yeteri kadar tedbiri de almasığını dile getirdi. Özellikle Qi, gerçek enflasyonu tetikleyen faiz oranlarının enflasyon oranlarına göre olumsuz olduğunu da ifade etti.
Çin’deki Yüksek Vergiler
Çin’de başka bir ekonomist olan Shi Hanbing China Youth Daily tarafından 29 Haziran tarihinde yayınlanan bir haberde Çinlilerin Amerikalılardan daha az kazanmasına rağmen tüketim mallarının Çin’de daha pahalı olduğunu söyledi. Shi yüksek vergileri Çin’in enflasyona sebep olan başlıca sebebi olarak gösterdi.
Uluslararası Para Fonu (IMF) tarafından 2007 Finans İstatistikleri Yıllığı için toplanan verilere göre, bir ürünün fiyatı içerisindeki vergi oranı Çin’de dünyanın diğer gelişmiş bütün ülkelerine oranla daha fazla.
IMF verilerinin söylediğine göre Çin’de bir ürünün fiyatı içerisine konulan vergi oranı Amerika’dan 4.17, Japonya’dan 3.76 ve Avrupa Birliği ülkelerinden 2.33 kat daha fazla.
Örneğin Çin’de 2.700 yuan (418 ABD $) olarak fiyatlandırılan bir İsviçre saati toplamda yüzde 58 oranında vergi ve gümrük vergisi içeriyor. Bu oranın yüzde 17 K.D.V., yüzde 30’u tüketim vergisi, ve yüzde 11’i ise gümrük vergisinden oluşuyor.
Can An adlı New Tang Dynasty Televisyon programında konuşan bir yorumcu “Yıllık GSYİH büyüme oranını ikiye üçe katlayan bu kadar yüksek vergi oranları ile, Çin’in Tüketici Fiyat Endeksi nasıl yükselmeye devam etmez!” diyerek durumu ortaya koyuyor.
“Eğer rejim bunu anlamakta gecikirse bu Çin’in ekonomisini yalnış bir gidişata sokabilir” diyen Can An: “Hatta bu durum ekonomik durgunluğa rağmen enflasyonun artması anlamına gelen stagflasyona” sebep olabilir dedi.
Üretim Maliyetleri & İflaslar
Bazı uzmanlara göre enflasyon, yüksek üretim maliyetleri ile ateşlenir. Bu durumda küçük ve orta ölçekli işletmeler rejimin sıkı para politikaları, onları işlerini bırakmaya ittiği için kayba uğrarlar.
Toledo Üniversitesi’nden profesör Zhang Xin Amerika’nın Sesi radyosuna Çin Merkez Bankası’nın enflasyonu kontrol etmek için para politikaları ile ilgili sınırlamaların farkında varması gerektiğini söyledi. Profesör Xin artan gıda fiyatlarının da başlıca olarak yükselen üretim, mekan, enerji ve işçi maliyetleri yüzünden arttığını belirtti.
Fudan Üniversitesi İdari Bilimler Fakültesi Finans Bölümü’nden Profesör Kong Aiguo Taycan Merkez Haber Ajansı’na “Merkez bankasının faiz oranlarını arttırma politikasının, baş ağrırken ayakları tedavi etmeye benzediğini” söyledi.
Profesör Kong Aiguo enflasyonu kontrol etmenin en iyi yolunun tüketim mallarının fiyatlarını kontrol etmek olduğunu söyledi. Para politikalarını sıkılaştırarak enflasyonla mücadele küçük ve orta ölçekli işletmelerin hayatlarını sürdürmeleri konusunda zorluklar yaratıyor. Profesör Aiguo “ O küçük ölçekli özel işletmelerin hayatta kalmalarını nasıl bekleyebilirsiniz?” dedi ve KOBİ’lerin böyle bir kredi diliminde krediye başvurmalarının imkansız olduğunu sözlerine ekledi.
Rejim KOBİ’lerin artan iflaslarını redetse de Çin Ticaret ve Sanayi Federasyonu’nun son zamanlardaki raporuna göre 16 ildeki birçok KOBİ işi bıraktı. Buna ek olarak Yangzte Nehri deltasında bulunan birçok firma, finansman sağlayamamaktan, yüksek vergi oranlarından ve artan üretim maliyetlerinden dolayı kapandı.
Pil Bitiyor
Çin ekonomisi şu anda dünyanın en büyük ikinci ekonomisi olarak kabul ediliyor ve Batı ulusları ve dünya medyası gözlerini Çin rejiminin yıllık büyüme oranları ile ilgili raporlarına çevirdiler.
Ulusal İstatistik Kurumu 13 Temmuz tarihli raporunda ikinci çeyrek için büyüme oranını yüzde 9.5 olarak açıklarken bu oran bazı medya kuruluşları tarafından “oldukça abartılı” bulundu. Uluslararası yatırımcı George Soros yakın bir zamanda “ Çin’in ekonomiyi ayaklandırma formülünün pili bitiyor ve Çin ekonomisi bir köpük gibi patlamak üzere” dedi.
Soros, Çin’in “kontrolü kaybettiğine” dair işaretler olduğunu ve Çin’in enflasyonu oturtmak için fırsatı kaçırıdığını ve şimdi çakılma riski ile karşı karşıya olduğunu söyledi.
Çakılma, genellikle hızlı bir şekilde büyümeden küçülmeye doğru hareket değiştiren ekonomiler için kullanılan bir deyimdir ve genellikle enflasyonu düşürme girişimlerinde bulunan devletlerin başına gelir.