Türkmenistan’da “Cehennem Kapıları”nı oluşturmak için, çölde genişleyen ateşten bir kraterin nasıl açıldığı tartışmalı bir hikayedir – belki de o, eski Sovyet bölgesinde yer aldığı için tartışmalıdır.
Resmi adıyla Darvaza Krateri, kırk yıldan fazla bir süredir hâlâ için için yanıyor ve bu, uçsuz bucaksız boş bir çölde, gerçeküstü bir görüntü oluşturuyor.
Bir anlatıma göre, Sovyetler Birliği’nin yanlış giden bir sondaj operasyonundan kaynaklandığı, tuz tabakalarının çökmesi sonucu çevresel bir krize yol açan çözülmeden kaynaklanan bir sonuç olduğu iddia ediliyor.
Türkmenlerin kendileri farklı bir hikaye anlatıyor. Onlarca yıl önce ortaya çıkan ateşli krater, bir zamanlar (1960’larda) gaz ve çamurla dolup taşan bir obruktu. Türkmenistan dünyanın beşinci en büyük doğal gaz rezervine sahip olmakla övünüyor.
Diğerleri ise kayıtsızlığa boyun eğdiler, bu fenomeni gizemle örtülü bir olay olarak adlandırdılar ve yüce portalın gizemini körüklediler.
Ancak pek çok kişi, tehlikeli doğal gaz sızıntısının 1980’lerde Sovyet mühendisler tarafından ateşlendiği konusunda hemfikir. Gaz cebinin söneceğini umuyorlardı ama görünüşe göre rezervin muazzam hacmini hafife aldılar ve gaz yanmaya devam etti.
Günümüze kadar kırk yılı aşkın bir süre boyunca hiç durmadan yanmaya devam etti; her zaman olduğu gibi şimdi de aynı görünüyor. Sonuç, hem turistler hem de bilim insanları için muhteşem bir manzara.
Darvaza Krateri, Türkmenistan’ın kuzeyindeki uçsuz bucaksız Karakum Çölü’nün ortasında, Türkmen başkenti Aşkabat’a yaklaşık 160 mil uzaklıktaki Darvaza köyü yakınlarında gece gündüz yanmaktadır. Uhreviliği ve büyüklüğü nedeniyle başka bir gezegenden gelen bir şeye benzetilmiştir. 225 feet (69 metre) genişliğinde ve 99 feet (30 metre) derinliğindedir ve uç bölgeleri de dahil olmak üzere neredeyse bir Amerikan futbolu sahasını kaplayacak bir alana sahiptir.
Belli bir uzaklıktan kızıl parıltıya yaklaştıkça alevlerin sesi duyulabilirken, yanık kokusu ve sıcak hava rüzgarın altında hissedilebilir. Kratere yaklaştıkça, inanılmaz sıcaklık, kenar boyunca bazı noktalarda durmayı çok zor bir hale getirir; diğer yerlerde, sıcağa dayanmak için kişinin yüzünü koruması gerekir.
Kraterin duvarlarını ve tabanını kaplayan binlerce dans eden alev, çatlaklardan çıkıyor ve her biri doğal metanın yeraltından sızdığı noktayı işaret ediyor. Bu gaz, oksijen ve aşırı ısıyla birleşip yanarak sürekli alevlere dönüşüyor.
Darvaza Krateri’nin kökenleri belirsiz olsa da, çoğu insan zehirli metan gazının tehlikeli emisyonlarının havaya yayılmasını önlemek için ateşlendiği konusunda hemfikir. Bu “ateşleme” tekniği, bugün petrol kuyuları ve rafinerilerin düzenli olarak aşırı emisyonları yakarak tehlikeli olabilecek atıklardan kurtulmalarıyla benzerdir.
Yangından çıkan duman ve karbon dumanı hava kirliliğine ilişkin endişeleri artırsa da, bazıları metan sızıntısının çok daha büyük riskler oluşturduğuna dikkat çekiyor; metan çok daha tehlikeli ve ölümcül bir gaz. Doğal gaz birikmesi, bir bölgede büyük periyodik patlamalara neden olabilir. Bu arada metanın kendisi de, sera etkisine en ciddi katkıda bulunanlar arasında, büyük endişe verici bir kirletici olarak değerlendiriliyor.
Darvaza Kraterinin İlk Keşfi
Profesyonel fırtına avcısı George Kourounis 2013 yılında National Geographic tarafından kraterin derinliklerini keşfetmesi için görevlendirilene ve bunu başarıyla gerçekleştirene kadar hiç kimsenin yanan kraterin içine ayak basmadığı söyleniyordu.
National Geographic’e verdiği bir röportajda, “Oraya vardığınızda -eğer yeri bulabilirseniz- arabanızla gidebilir, arabanızdan inebilir, kenara kadar yürüyebilir ve isterseniz hemen içine atlayabilirsiniz” dedi. “Seçim sizin. Ve şimdiye kadar bunu gerçekten yapan tek kişi benim.”
Görevi mi? Kraterin bazı bölümlerinde yaşam belirtileri aramak üzere örnekler toplamak ve kavurucu iklimlerin insanlar için elverişsiz olduğu diğer gezegenlerde yaşam olup olmadığının belirlenmesine yardımcı olmak.
Hepsi bu amaç için özel olarak tasarlanmış, ısı yansıtıcı bir giysi ve solunum cihazı ile, yanmaz Kevlar’dan yapılmış teçhizat ve halat giyen Bay Kourounis, bir koşum takımına bağlandı ve krater boyunca gerilmiş bir halat üzerinde ilerledi. Daha sonra kendini cehennem çukuruna indirdi ve sıcak, metan bakımından zengin biyomu incelemeye başladı.
“Dışarı çıkıp, doğrudan aşağıya baktığınızda, kelimenin tam anlamıyla neredeyse başka bir gezegen gibi” dedi ve aşağıda ‘çok güzel’, ‘ateşten bir kolezyum’ olduğunu ekledi.
“Aynı zamanda yapmam gereken o kadar çok şey vardı ki – havamı kontrol etmek, ipleri temizlemek, numune toplamak, video hazırlamak, tüm bu şeylerden oluşan kontrol listeleri – gerçekten çok korkacak zamanınız olmuyor.”
Dedi ki, “Ses bir jet motoru gibiydi, kükreyen, yüksek basınçlı, gaz yakan bir ses. Ve hiç duman yoktu. Çok temiz yanıyor, bu yüzden görüşünüzü engelleyecek hiçbir şey yok.”
Keşif gezisinin sonuçlarının tüm beklentileri aştığını söyledi. Kraterin tabanında seyrek ama “çok rahat” yaşayan ve kraterin dışında bulunmayan bazı bakteriler buldular.
Bay Kourounis 2020’de BBC’ye verdiği demeçte, kraterin karanlık kökenlerine ilişkin tartışmalarla ilgili olarak, araştırmasına rağmen kraterin nasıl oluştuğuna dair hiçbir resmi kayıt ya da söz bulamadığını söyledi.
Darvaza Krateri’nin benzer iki düden olan Darvaza Çamur Krateri ve Su Krateri’nin yakınında yer alması, doğal oluşum hikayesini desteklemektedir. Bu kraterlerin her ikisi de, Cehennem Kapıları gibi, sürekli fokurdayan metan gazı tarafından benzer şekilde karıştırılırken, Çamur Krateri zaman zaman gaz kaynaklı alevlenmelerle tutuşmaktadır.
Cehennem Geçitleri, Sovyet sonrası Türkmenistan’da küçük bir turistik cazibe merkezi haline geldi; bu, belki de 2013 yılında doğal rezerv ilan edilmesinin de yardımıyla oldu. 2019’da Devlet Başkanı Gurbanguli Berdimuhamedow, devlet televizyonuna çıktı ve ölüm söylentilerini ortadan kaldırmak için cehennem çukurunun yanında çörek pişirdi.
Başlangıçta yangının söndürülmesi ve deliğin kapatılması yoluyla metan sızıntısının kontrol altına alınması için çabalamıştı, ancak o zamandan beri fikrini değiştirdi, bunun yerine burayı turistik bir cazibe merkezi haline getirdi – böylece Darvaza Krateri’nin alevlerinin süresiz olarak yanmasına izin verdi.
Haber : Michael Wing, The Epoch Times
Çeviri : Tijen A.Ç., The Epoch Times, Türkiye
Yorumlar kapalı, ancak trackbacks Ve pingback'ler açık.